Yıldızlarda yeni keşif: Titreşimlerle yaş tespiti

Avustralya’daki New South Wales Üniversitesi’nden (UNSW) bilim insanları, gökyüzündeki yıldızların adeta birer enstrüman üzere “titreştiğini” ve bu titreşimlerin yıldızların yaşı, kütlesi ve evrimsel durumu hakkında ipuçları verdiğini ortaya koydu.

NASA’nın Kepler K2 misyonuyla elde edilen datalar sayesinde, 4 milyar yaşındaki 27 yıldızın oluşturduğu M67 yıldız kümesi incelendi. Çalışma, yıldız iç yapısını anlamaya yönelik şimdiye kadarki en kapsamlı tahlillerden biri olma özelliğini taşıyor.

Yıldız titreşimlerinden yaş ve kütle hesaplaması

Bilim insanları, yıldızların yaydığı frekansları tıpkı bir parmak izi üzere okuyarak her bir yıldızın iç yapısını, sıcaklığını ve yaşını tespit etti. Bu titreşimler gözle görülmese de, yıldızın parlaklığındaki ufak değişimlerle ölçülebiliyor.

UNSW Fizik Fakültesi’nden Dr. Claudia Reyes’in liderliğinde yürütülen çalışmada, yıldızların farklı notalar üzere çeşitli frekanslar yaydığı, bu frekansların ise yıldızın ne kadar yaşlandığını gösterdiği belirlendi.

Güneş’in geleceğine dair ipuçları

İncelenen yıldızlar, yaklaşık 4 milyar yıl evvel tıpkı gaz bulutundan doğmuş. Bu da onları, hem emsal kimyasal özellikler taşıyan hem de sırf kütle bakımından farklılık gösteren kusursuz bir örnek haline getiriyor.

Bilim beşerlerine nazaran bu küme, Güneş’in geçmişte bulunduğu yıldız ailesine epey benziyor. Bu nedenle araştırma, sırf uzak yıldızlara değil, Güneş’in geleceğine de ışık tutuyor.

Yıldız kümeleri gökyüzünün aile albümü gibi

Yıldız kümeleri, yüzlerce hatta binlerce yıldızın birebir anda doğduğu kozmik topluluklar. Fakat vakitle bu yıldızlar birbirinden uzaklaşır ve gökyüzüne dağılır.

M67 üzere hâlâ bir ortada duran kümeler, gökbilimciler için büyük ehemmiyet taşıyor. Zira misal yaşa ve yapıya sahip çok sayıda yıldızın bir ortada incelenmesine imkan tanıyor.

Uzayda ses yok, fakat titreşim var

Her ne kadar uzayda ses duyulmasa da, yıldızlar içlerinde tıpkı bir müzik aleti üzere titreşiyor. Bu titreşimler direkt duyulamasa da, yıldızın parlaklığında meydana gelen minik değişimler aracılığıyla tespit ediliyor. Büyük yıldızlar daha kalın, derin frekanslarla; küçük yıldızlar ise daha ince, tiz titreşimlerle “çalıyor”. Ve hiçbir yıldız tek nota çalmıyor—her biri adeta bir senfoni üzere.

Samanyolu’nun yaş haritası çıkarılabilir

Araştırmaya nazaran yıldızların frekans imzaları, galaksilerin nasıl oluştuğunu ve vakit içinde nasıl evrildiğini anlamada da kullanılabilir. Bu prosedür sayesinde bilim insanları, Samanyolu Galaksisi’ndeki yıldızların yaşını ve kütlesini daha hakikat biçimde ölçebilecek. Birebir vakitte hayat barındırma potansiyeli olan gezegenlerin etrafındaki yıldızlar da daha yeterli tahlil edilebilecek.

Yıldızların müziğini dinlemek mümkün

UNSW’den Prof. Dennis Stello, bu çalışmayla birlikte yıldızların iç yapısına dair daha muteber modeller geliştirilebileceğini söylüyor. Bu modeller sayesinde sadece Güneş’in değil, öbür yıldızların da gelecekte nasıl evrileceği daha yanlışsız biçimde iddia edilebilecek.

Dr. Reyes ise, “Bu frekanslardaki özel imzaları keşfetmemiz büsbütün beklenmedik bir sonuçtu. Artık geçmişte toplanmış yıldız bilgilerine tekrar bakıp bu imzaları aramamız mümkün. Yani aslında yıldızları dinlemeye devam edeceğiz” diyor.

ScitechDaily