Ukrayna topraklarının altındaki kritik madenler

Göreve başlamasının akabinde Grönland topraklarına göz diken ABD Başkanı Donald Trump, Panama Kanalı’na ait de “Panama Kanalı’nı ya geri alacağız ya da çok güçlü bir şey olacak.” dedi. Trump, Gazze topraklarını gasp niyetini açıklamasının akabinde bu sefer Ukrayna’nın kıymetli madenleriyle ilgilenmeye başladı.

Trump, hem seçim kampanyasında hem de Başkanlık koltuğuna oturduktan sonraki açıklamalarında Rusya-Ukrayna Savaşını bitirmek istediğini tekraren vurguladı.

Başkan Trump, 3 Şubat’ta yaptığı açıklamada, Ukrayna’dan az toprak elementleri almak istediklerini söz etti.

Ukrayna’daki savaşın sona ermesi gerektiğini belirten Trump, ABD olarak Ukrayna’ya bundan sonra da dayanak sağlamaya devam etmeleri durumunda bunun bir karşılığının olması gerektiğini vurguladı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ülkesindeki maden kaynaklarına “müttefiklerden yatırım çekmeye açık” olduklarını söyledi.

Ukrayna lideri, ülkesinin geçen yıl hazırladığı Zafer Planı’nın Ukrayna’nın maden kaynaklarını korumak gayesiyle bu alana müttefikler tarafından yatırım yapılmasını da öngördüğünü ve bu alanda yatırım çekmeye hazır olduklarını kaydetti.

Ülkesinin varlıklı mineral kaynaklarına sahip olduğunu, Rusya’nın 2014’ten beri denetim ettiği topraklarda da kelam konusu kaynakların bulunduğunu belirten Zelenskiy, “(Trump’a) Ona, evet Amerikan şirketlerinden yatırıma açığız dedim.” diye konuştu.

Trump, dün verdiği bir mülakatta da Ukrayna’ya “yüz milyarlarca” dolar verdiklerini lisana getirerek, “Onlara 500 milyar dolar kıymetinde ender toprak elementleri istediğimi söyledim. Onlar da bunu kabul etti. En azından artık aptal üzere hissetmiyoruz. Aksi takdirde aptal durumuna düşeriz. Onlara dedim ki, ‘Bir şeyler almak zorundayız. Bu parayı ödemeye devam edemeyiz.’ dedim.” sözlerini kullandı.

Ukrayna’daki ender toprak elementleri ve kritik madenleri

Nadir toprak elementleri, dünya genelinde yer kabuğunda bol ölçüde bulunan 17 metal oksitten oluşan bir küme. Bunlar, cep telefonları, füze sistemleri, elektronik araçlar, yenilenebilir güç, savunma endüstrisi ve sıhhat üzere birçok alanda kullanılıyor.

Dünya genelinde yaklaşık 110 milyon ton ender toprak elementi bulunuyor.

Çin, az toprak elementlerinde 44 milyon ton rezervle dünyanın en büyük üreticisi pozisyonunda bulunuyor. Ender metallerin yaklaşık yüzde 70’ini üreten Çin, global sürece kapasitesinin yüzde 85’ini oluşturuyor. Savaşın taraflarından Rusya da bu alanda önde gelen ülkelerden.

117 çeşit maden

Avrupa Birliği Kurulu, Ukrayna’yı 20’den fazla kritik hammadde için potansiyel tedarikçi olarak tanımlıyor. Kiev’in çok kullanılan madenlerden yaklaşık 117 çeşidine sahip olduğu iddia ediliyor. Fakat Ukrayna, savaş, altyapı problemleri ve ülkenin maden siyasetleri nedeniyle hepsinden yararlanamıyor.

Verilere nazaran, az toprak elementleri de dahil, dünyadaki maden rezervlerinin yaklaşık yüzde 5’i Ukrayna’da bulunuyor.

Türkiye Ticaret Bakanlığı verilerine göre, Ukrayna dünyanın en kıymetli maden üreten ülkelerinden biri. Ukrayna’nın 25 milyondan fazla ton demir, 3 milyon tona yakın manganez cevheri, 1,5 milyar ton tebeşir ve kireçtaşı rezervi olduğu varsayım ediliyor. Ukrayna’da bakır, çinko ve gümüş üzere kaynaklar da bulunuyor.

Lityum, titanyum, uranyum, grafit, galyum, nikel ve berilyum üzere kritik madenler de dahil olmak üzere değerli cevherlere sahip Ukrayna’da bunların değerli bir kısmı şimdi kullanılmadı.

Lityum, akü, pil, batarya, elektrikli araçlar, cam ve seramik ve eczacılık üzere birçok kıymetli alanda kullanılabiliyor. Ukrayna, Avrupa’da lityum rezervinde birinci sıralarda yer alıyor.

Titanyum

“UkraineInvest” datalarına nazaran ülke, dünyadaki rezervlerde titanyumda 6’ncı, manganezde 8’inci, demirde ve uranyumda 10’uncu sırada bulunuyor.

NATO bilgilerine nazaran, dünyadaki titanyum rezervlerinin yüzde 7’sine sahip Ukrayna’nın, Avrupa’daki titanyum kaynaklarında birinci sırada yer aldığı kaydediliyor.

Ukrayna, 2022 bilgilerine nazaran titanyum ihracatından 155 milyon dolardan fazla gelir elde etti. Dayanıklılığı ile öne çıkan titanyum, uzay endüstrisi, havacılık, sıhhat, denizcilik sanayisi ve otomotiv üzere kesimlerde kullanılıyor.

Ukrayna’nın tekrar kıymetli kaynaklara sahip olduğu uranyum ise nükleer güç, uzay araştırmaları ve denizcilik üzere alanlarda değerli bir hammadde.

Grafit

Ülkenin varlıklı kaynaklara sahip olduğu grafit, elektronik alanlarda, çelik sanayisinde ve havacılık bölümünde kullanılıyor. Ukrayna’nın grafitte dünyadaki kaynaklarının yüzde 20’sini barındırdığı belirtiliyor.

Ukrayna, lantan, seryum, neodimyum, itriyum ve erbiyum üzere ender toprak elementlere de sahip. Bunlardan neodimyum güçlü mıknatıs üretimi, manyetik alanlar, telefon ve tablet teknolojisi, rüzgar türbinlerinde kullanılırken; erbiyum, fiber optik irtibat ve lazerlerde kullanıyor.

İtriyum, lazer teknoloji ve üstün iletkenlerde kullanılırken, lantan ise çelik üretiminde gerecin dayanıklılığını artırıyor.

Trump’ın Ukrayna’nın madenlerinden ABD’deki ağır sanayi üretiminde yararlanmak ve Çin’in az toprak elementlerindeki üstünlüğünü kırmak için ilgilendiği iddia ediliyor.

Bazı kaynaklar Moskova’nın kontrolünde

Ukrayna, yaygın olarak kullanılan kritik madenlerin büyük çoğunluğuna sahip olsa da kömür yatakları başta olmak üzere bunların bir kısmı; 2014’te Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı ilhakı ve 2022’de başlayan savaş sonrasında ya Moskova’nın denetimine geçti ya da cepheye yakın pozisyonlarda yer alıyor.

Rusya’nın, Ukrayna’nın ne kadar maden kaynağını denetim ettiği konusunda çeşitli kaynaklarda farklı sayılar yer alıyor.

Savaşın akabinde Rusya, bilhassa Ukrayna’nın doğusunda bulunan kömür yataklarının büyük bir kısmını denetim altına aldı. Savaşın sürdüğü Donetsk bölgesi, Ukrayna kömür rezervlerinin büyük çoğunluğunu barındırıyor.

Savaştan etkilenen Dinyeper-Donetsk bölgesi de ülkenin kanıtlanmış hidrokarbon rezervlerinin yaklaşık yüzde 80’ine konut sahipliği yapıyor, Ukrayna’nın gaz üretiminin büyük çoğunluğu burada gerçekleştiriliyor.

Ukrayna’nın sanayi faaliyetlerinin yüzde 15’i, ihracatının da yüzde 20’sinden fazlası savaşın sürdüğü Donbas bölgesinde yapılıyordu.

Uluslararası basında çıkan haberlere nazaran Ukrayna, Donetsk’in batısında yer alan ve kıymetli bir lojistik merkezi olan Pokrovsk kentine Rus birliklerinin yaklaşmasıyla ocakta ülkenin son koklaşabilir kömür madenini kapatmak zorunda kalmıştı.

AA