Türkiye’de ilk: Mahkeme, ‘Çin’de zulüm yok’ dedi

İstanbul 16. ve 18. İdari Mahkemeleri, Çin’in zulmünden kaçan iki Uygur Türkü’nün üçüncü ülkeler yerine direkt Pekin hükümetine iadesine karar verdi. Hudut dışı kararı “Zulme maruz kalacakları konusunda somut maddi kanıt yok” münasebetine dayandırıldı. Emsal oluşturması bakımından değer taşıyan kararın memleketler arası mukavelelere ve Türkiye’nin taahhütlerine karşıt olduğu belirtiliyor.

İLK SEFER DİREKT İADE KARARI

İstanbul 16. ve 18. İdari Mahkemeleri’nin Çin zulmünden kaçarak ülkemize sığınan iki Uygur Türkü hakkında verdiği karar şaşkınlık yarattı. Mahkeme, daha evvel üçüncü ülkeler üzerinden yapılan hudut dışı uygulamasının dışına çıkarak birinci defa mağdurların direkt Çin’e iade edilmesini istedi. Münasebet olaraksa “Ülkelerine iadesi halinde zulme maruz kalacakları, hayati tehlikelerinin olacağına dair önemli, somut maddi kanıt olmadığı” gösterildi. Anayeti ve Abuduwaili’nin avukatları deport kararının temyiz yolunun da kapalı olduğunu bildirdi.

ÇİN’DE BASKI VE ZULÜM VAR

Çin hükümetinin Uygur Türklerine yönelik soykırıma varan baskıları BM, AB, Milletlerarası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü üzere kurumlar tarafından lisana getirildi. Türkiye’nin de ortalarında olduğu 43 ülke tarafından 2022’de imzalanan bir Birleşmiş Milletler bildirisinde “işkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele, cinsel şiddet” uygulamalarına atıf yapılarak “Uygurlar ve başka azınlıkların orantısız bir formda gaye alındığı” belirtildi. Doğu Türkistan’da Çin polisince gözaltına alınan çok sayıda bireyden bir daha haber alınamadı.

YARGIYA NAZARAN ÇİN’DE ‘UYGURLAR’A ZULÜM YOK

Mahemuti Anayeti ve Aierken Abuduwaili, Doğu Türkistan’daki Çin zulmünden kaçarak çeşitli tarihlerde ülkemize sığındı. İstanbul 16. ve 18. İdari Mahkemeleri, bir müddettir geri gönderme merkezinde tutulan iki ismin ülkelerine hudut dışı edilmelerine hükmetti. Münasebet olarak ise “İade halinde zulme maruz kalacakları konusunda önemli, somut maddi gerçekler yok” denildi. KARAR’a konuşan Anayeti ve Abuduwaili’nin avukatları Abdullah Tıkıç “Uygur Türklerinin menşe ülkelerine iade edilmelerinin onaylanması, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, BM Uygar ve Siyasi Hakları Mukavelesi, İşkenceyi Tedbire BM Kontratı ile Cenevre Mukavelesi’nin ihlalidir” dedi.

TEMYİZ YOLU KAPALI

Daha evvel üçüncü ülkelere gönderilen birtakım Uygurların, o ülkeler tarafından Çin makamlarına teslim edildiği ileri sürülmüştü. Alınan karar, bu sefer Doğu Türkistanlı iki kişinin direkt Pekin hükümetine iade edilmesini öngörüyor. İdari Mahkemeleri tarafından verilen hudut dışı kararlarının kesin olduğunu ve hiçbir kanun yolu müracaat hakkının olmadığını vurgulayan Tıkıç “Sınır dışı uygulamalarını durdurmanın tek yolu Anayasa Mahkemesi tarafından önlem kararı verilmesi” tabirini kullandı.

ANAYASA ‘OLAMAZ’ DİYOR

Yapılan itirazda; 6458 sayılı Kanun’un geri gönderme yasağıyla ilgili 4. hususu ile hudut dışı etme kararı alınmayacaklarla ilgili 55. hususunda menşe ülkeden kelam edilmeden hudut dışı kararı verilemeyeceğine dikkat çekildi. Kanunda “Hiç kimse; azaba, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza yahut muameleye tabi tutulacağı ya da ırkı, dini, tabiiyeti, aşikâr bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi fikirleri hasebiyle hayatının yahut hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemez. Hudut dışı edileceği ülkede mevt cezasına, azaba, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza-muameleye maruz kalacağı konusunda önemli emare bulunan yabancı hakkında hudut dışı etme kararı alınamaz” deniyor. Avukat Tıkıç, sonuca tedbir kararı verilebilmesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvurduğunu belirtti.

TÜRKİYE’DE BİR İLK

Uygur Türklerine yönelik hak ihlalleri ile ilgilenen aktivist Burhan Kavuncu ise “Ülkemizde birinci kere bu türlü bir kararla karşılaşıyorum. Emniyet ve Göç Yönetimi vakit zaman Uygurlara yönelik operasyonlar yapıyor lakin bu türlü bir karar Türkiye Cumhuriyeti’nde alınamaz. ‘Çin’de vefat tehlikesi olduğuna dair kâfi kanıt ortaya konmamıştır’ tabirleri kabul edilemez. Başta ABD, Kanada, Avustralya ve birçok Avrupa ülkesi, Çin’in soykırım yaptığına dair parlamentolarında karar aldı. Soykırım tekraren dokümanlarla kanıtlandı. Soykırım yapılması, rastgele bir suça yahut bireye bağlı olmaksızın yalnızca bir ırka mensup olmaktan ötürü insanların azaba uğraması, hapsedilmesi yahut öldürülmesi manasına geliyor” reaksiyonunu gösterdi.

MAHKEME SORUŞTURULMALI

Türkiye Cumhuriyeti’nin, Çin’in soykırımıyla ilgili imza attığı birçok dokümanın olduğuna işaret eden Kavuncu, şöyle devam etti: “TBMM, soykırım kararı almadı lakin Çin’in soykırım yaptığına dair yayınlanan bildirilere imza attı. Münasebetiyle bu durum, Ankara’nın resmi kararlarıyla, Dışişleri Bakanlığı’nın ‘soydaşlarımıza azap yapılıyor’ açıklamalarıyla çelişiyor. İdari Mahkemesinin verdiği kararın en son olması, istinaf ve temyiz yolunun kapalı olması da durumu daha makus hale getiriyor. Çin’de soykırım olduğuna dair yayınlanan bildirilerde 50 civarında ülkenin imzası var. Türkiye, 2024 yılında bu bildirinin imzacılarından biri oldu. Tüm bunlara karşın ‘Çin’de soykırım olmadığına dair somut kanıtlar olmadığını’ söyleyen mahkemeye Adalet Bakanlığının soruşturma açması gerekir.”

ÇİN’DE ZULÜM VE İŞKENCE

75 yıldır Çin işgali altında yaşayan Uygur Türkleri; dinleri, lisanları, kültürleri nedeniyle insanlık dışı hak ihlallerine maruz kalıyor. Türkiye’nin de ortalarında bulunduğu 43 ülke tarafından 2022’de imzalanan Birleşmiş Milletler bildirisinde “İşkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı muamele, zorla kısırlaştırma, cinsel şiddet ve çocukları zorla ayırma” uygulamalarına atıfta bulunularak “Uygurlar ve öbür azınlıkların orantısız bir halde amaç alınmaya devam ettiği” belirtilmişti. Resmen ateist olan Çin, 2017’de “Dini Aşırılıklarla Savaş ve Yok Etme Yönetmeliği” isimli bir maddeyi hayata geçirerek Doğu Türkistanlıların dini yaşama özgürlüğünü ellerinden aldı. Devlet, 5 milyon Türk’ü esir kamplarında fiyatsız köle üzere çalıştırıyor. Tam sayısı bilinmemekle birlikte yaklaşık 1200 esir kampı olduğu söyleniyor. İHH’nın hazırladığı insan hakları raporuna nazaran; şu ana dek Çin zulmü nedeniyle 35 milyon Uygur Türkü hayatını kaybetti.

Kaynak: Karar