Suriye’de Doğu Guta’daki kimyasal silahlı soykırımın korkunç detayları

Suriye rejimi, 2013’te Şam açıklarına ulaşan ihtilal ateşine karşı milletlerarası hukuka ters kimyasal silahlara Doğu Guta’da başvurduğu bir katliam gerçekleştirdi. Atakta bayan, çocuk, yaşlı ve sivil 1400’den fazla Suriyelinin hayatını kaybettiği belirtilirken bölgede, kedi, köpek, koyun ve kuşların öldüğü imajlar de toplumsal medyada paylaşıldı.

New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütünün (HRW) raporuna nazaran, rejim, Doğu Guta’nın başta Zemalka Mahallesi olmak üzere bölgeye en az karadan karaya 8 roketle kimyasal hücum düzenledi. Hücumlarda, sarin gazı ya da misal zehirli kimyasal içeriğe başvuruldu tespit edildi.

Doğu Guta’daki Suriyeliler ise o gün bölgenin kimyasal silah başlığına sahip 12 roketle vurulduğunu tabir etti.

Şam’a bağlı Doğu Guta bölgesinde savaşın izleri göze çarpıyor.

Doğu Guta’nın Cobar, Harasta, Kabun üzere mahallelerinin ya enkaz haline geldiği ya da iç savaş mühletince ağır hasar aldığı yahut yağmalandığı dikkati çekiyor.

Bölge halkı, rejimin, kimyasal silah atağıyla Doğu Guta’nın “giriş kapısı” niteliğindeki Zemalka Mahallesi’ni ele geçirmeye çalıştığını anlattı.

Sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), rejim ve destekçilerinin, iktidarda kalmak için halkına ve ülkesine karşı açtığı 13 yıllık savaşta, Aralık 2012-Ağustos 2023 periyodunda 200’den fazla kimyasal silah akınında bulunduğunu açıkladı.

Ailesini kaybetti

AA grubu, Suriye rejiminin halkına karşı işlediği, memleketler arası toplumun adaletin sağlanması konusunda etkisiz kaldığı en ağır kabahatlerden 2013’teki Doğu Guta kimyasal silah saldırısının mağdurları ve şahitleriyle görüştü.

Bölge sakinlerinden Halid Muhyiddin, 2013’teki kimyasal silah akınında eşi, 2 yaşındaki erkek çocuğu ile anne, baba, erkek, kız kardeşleri ve yeğenleri olmak üzere ailesinden toplam 19 kişiyi kaybetti.

Esad rejiminin kimyasal hücumunda yakınlarını kurban veren Muhyiddin, 2014’te motosiklet kullanırken rejim ve müttefiklerinin hava atağında başvurduğu varil bombasıyla iki kolunu kaybettiğini anlattı.

Muhyiddin, evvelden ailesinin yaşadığı konuta geldiğinde çok büyük hüzün hissederek, nefes almakta zorlandı ve gözleri doldu.

Rejimin düzenlediği kimyasal silah saldırısını anlatırken röportajını sık sık yarıda kesmek zorunda kalan Muhyiddin, 21 Ağustos 2013 saat 02.15’te bu bölgeye kimyasal silahla saldırıldığını, tüm ailesinin meskeninin altında can verdiğini belirtti.

Muhyiddin, “Uluslararası toplumdan Beşşar Esed, adamları ve subaylarından hesap sorulmasını talep ediyorum. Bu kimyasal saldırıyı düzenledi ve hiçbir şey olmadı, hala daha korunuyor. Bu devirde Rusya da yanında yer aldı. Artık de onu Rusya koruyor. Bugün bu saldırıyı düzenleyenler de Lübnan’a kaçtılar.” tabirlerini kullandı.

Esad’ın, Şam’dan kaçtığı 8 Aralık 2024’teki hisleri sorulan Muhyiddin şunları söyledi:

“(8 Aralık’ın birinci saatleri) Suriyeliler o gece uyumadı. (Rejim döneminde) Kaybımız çok büyüktü, tüm ailemi kaybettim. Bu hisler, memnunluk betimlenemez. Her şeyi unuttum. 8 Aralık’ta ailem için ‘Tamam artık onların hakkı ödendi, hesabını gördüm, intikamları alındı’ diye içimden geçirdim. Fakat asıl hakları, bu devirdeki tüm hatalılardan hesap sorulduğunda ödenecek. İnşallah.” diye konuştu.

“Kadın, çocuk, yaşlı tam bir soykırım”

Zemalka Mahallesi’nde kimyasal silah saldırısına şahit olan herkesin, katliama ait anlatacak bir öyküsü var.

Zemalka’da medya işlerinden sorumlu olarak çalışan Abdullah Dahla, o gece olayları kaydetmek için dışarı çıktıklarında misyonlarını bırakarak atağın kurbanlarını kurtarmak için sıhhat çalışanına dönüştüklerini belirtti.

Dahla, “kadın, çocuk, yaşlı tam bir soykırıma şahit olduklarını” lisana getirerek, araçlarının ambulansa döndüğünü lakin bunun da top ve roket atışına maruz kaldığını kaydetti.

Kimyasal silah saldırısına kısıtlı imkana sahip sıhhat takımlarının hiçbir biçimde hazırlıklı olmadığını vurgulayan Dahla, kollayıcı kıyafetleri olmayan sıhhat takımlarının de can verdiğini kelamlarına ekledi.

Dahla, bu periyotta toplumsal medyada bu imgelerin mizansen olduğuna ait çıkan dezenformasyona ait, “Kimyasal taarruzdan kurtulan biri olarak bizler bunun şahidiyiz. Bizler Allah’ın ve insanların önünde bu tanıklık için sorumluyuz. Rejim ve Rusya, bu palavrası üretti. Bizlerin bu katliamı sahnelediğimizi öne sürdü. Bununla ilgili belgesel bile yapmaya çalıştılar. Bu suçlamalar, Rusya’nın savaş hatalılarını müdafaa eforu, kabahatlerin milletlerarası mahkemelere taşınmasını önlemekti.” dedi.

Kimyasal silah saldırısı kurbanları depodan dönüştürülen sahra hastanesi

Zemalka’daki mahallî uyumdan sorumlu sivil savunma grupları, o devir hücumun kurbanlarının gömüldüğü toplu mezarları gösterdi.

Suriyeliler, bu devirde kurbanlarının sayısının fazlalığı ve atakların sürmesi nedeniyle insanların kazılan toplu mezarlara defnedilmek zorunda kaldığını aktardı.

Bölgede dört sıra mezarı işaretleyen betonların metrelerce uzanması dikkati çekti.

“Yüzden fazla bebek ve küçük çocuğun sarin gazı nedeniyle öldüğünü gördük”

Bu dönem bölgedeki sahra hastanesinde vazife yapan doktor Hassan İdelbi de AA takımına, kimyasal silah taarruzunda hayatını kaybeden bayan ve çocukların getirildiği sahra hastanesini gösterdi.

O dönemki sahra hastanesi, Esad’ın devrilmesiyle sanayi bölgesindeki atölye ve depo haline geri çevrilmiş.

Kimyasal silah kullanımının akabinde durumu “karmaşık” hale getirmek için hava taarruzlarının da düzenlendiğini söyleyen İdelbi, o gece 10 binden fazla kişinin yaralandığını ve 1400’ün üzerinde mevtin yaşandığını vurguladı.

Saldırının gerçekleştiği tarihte şimdi mezun bile olmadığını ve hastanede gece nöbetinde olduğunu kaydeden İdelbi, yaşadıklarının bir göstergesi olduğu için bebeklerin “ağlamasına” sevindiklerini lisana getirdi.

Ardı arkasına hastaneye getirilen yüzlerce hastanın yapılan resüsitasyonun akabinde oksijen alabilmeleri için dışarıya çıkarıldığını anlatan İdelbi, “Bir mühlet sonra onları denetim etmek için dışarı çıktığımızda, yüzden fazla bebek ve küçük çocuğun sarin gazı nedeniyle öldüğünü gördük.” diye konuştu.

Doktor İdelbi, “(Bebek ve çocukların) Hepsi öldü zira çok az kaynağımız ve tıpkı anda çok sayıda hadiseyle ilgilenmek için çok az tecrübemiz vardı.” dedi.

Yaşayanlar fark edilememiş

İdelbi, yaralılardan kimilerinin yaşadığının fark edilemediği birkaç hadiseye rastladığını da anlattı.

Sarin gazı nedeniyle kalp atışları “çok düşük” olan yaralıların mezarlara konduğunu söyleyen İdelbi, “Tesadüfen ellerini ya da bacaklarını oynattılar. Üstleri toz toprak olmuştu.” sözlerini kullandı.

“Rejimin birinci amacı kabahati saklamaktı”

Saldırının düzenlenmesinin akabinde rejimin birinci emelinin “işlenen kabahati saklamak” olduğunu kaydeden İdelbi, “‘Kimyasal silah kullanacağız, bölgeyi işgal edeceğiz ve kanıtları temizleyeceğiz’ dediler.” diye konuştu.

Kimyasal silah saldırısının kurbanlarına ait manzaraların toplumsal medyada yayılmasının akabinde bunun “uydurulmuş” olduğu argümanlarını kıymetlendiren İdelbi, memleketler arası toplum açısından cürmün inkar edilmesinin daha “kolay” olduğunu ve böylelikle yaptırım uygulamak zorunda kalınmayacağını lisana getirdi.

“Rejimin kimyasal silah kullanmasının yasak olduğu lakin konvansiyonel silahları kullanabileceği” üzere bir tavır takınıldığının altını çizen İdelbi, “Oysa ki (konvansiyonel silahlar yüzünden) beşerler uzuvlarını kaybederek, tüm hayatları boyunca zorluklar yaşıyor.” dedi.

İdelbi, atağın akabinde milletlerarası toplumdan birçok örgütün bölgeye geldiğini lakin yanlarında rejim yetkilileri olduğu için hareketlerinin hudutlu olduğunu kaydetti.

Toplanan kanıtların kâfi olmadığını aktaran İdelbi, “Bu yüzden de rejimin savaş hatalısı olduğunu söylemek için kâfi bir ispat olduğunu söyleyemediler ya da söylemediler.” tabirini kullandı.

İdelbi, milletlerarası topluma, bölgeye gelerek olanları yaşayanlardan dinleme davetinde bulundu.

AA