Santorini’deki volkanik patlamanın 3 bin 500 yıllık izleri Çeşme’de

Yaklaşık dört bin yıllık geçmişiyle Çeşme’nin en eski yerleşimi olan Bağlararası, Batı Anadolu’nun Tunç Çağı’na ilişkin kıymetli bir liman kenti olarak değerli datalar barındırıyor.

Kültür ve Turizm Bakanlığı desteğiyle 2001 yılında başlayan hafriyatlar, Ankara Üniversitesi Mustafa V. Koç Deniz Arkeolojisi Uygulama ve Araştırma Merkezi (ANKÜSAM) Müdürü Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu tarafından 2019 yılına kadar yürütüldü.

“Tsunami kalıntısı arkeolojik yerleşim yeri içerisinde birinci sefer tespit edildi”

ANKÜSAM Müdürü Prof. Dr. Şahoğlu, 2009-2019’da gerçekleştirilen hafriyatlarda, tarih öncesi periyotlarda meydana gelen en büyük doğal afetlerden birinin izlerine ulaşıldığını söyledi.

Bağlararası’ndaki hafriyat çalışmalarında volkanik küle 2012, tsunami kalıntılarına 2013, tsunami kalıntıları ortasındaki iskelete ise 2017 yılında ulaştıklarını anlatan Prof. Dr. Şahoğlu bulguların bilimsel tahlillerinin 10 yıl sürdüğünü, sonuçların 2022’de Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi mecmuasında yayımlandığını kaydetti.

Şahoğlu Santorini Volkanı’nın yaklaşık 3 bin 500 yıl evvel patlamasının insanlık tarihi açısından büyük bir olay olduğunu belirterek, “Santorini Volkanı, insanlık tarihinde meydana gelmiş ve izini çizgi halinde izleyebildiğimiz tahminen de tek tabiat olayı. Yarattığı tahribat epeyce büyük zira patlama Akdeniz havzasının en ağır yerleşim bölgelerinden birinde gerçekleşti. Bu felaket Minos uygarlığının deniz hakimiyetinin en dorukta olduğu periyotta meydana geldi.” diye konuştu.

Şahoğlu hafriyatlarda ulaşılan volkanik kül katmanının bilimsel açıdan büyük kıymet taşıdığını söz ederek, “Santorini Volkanı patladığında gökyüzüne yükselen küller, Çeşme Bağlararası’ndaki hafriyat alanında bir çizgi halinde tespit edildi. Birebir kül katmanına Mısır’daki bir hafriyatta da rastlanması binlerce yıllık insanlık tarihinde birebir ana bakabileceğimiz tek işareti oluşturuyor.” dedi.

Bağlararası’nda Santorini Volkanı’nın küllerine ve yarattığı tsunaminin kalıntılarına bir ortada rastlandığını aktaran Şahoğlu, şöyle konuştu:

“Bağlararası’ndaki tsunami kalıntısı, dünyada bugüne kadar Santorini Volkanı’nın yarattığı tsunamilerin arkeolojik bir hafriyat alanında bulunduğu birinci yer. Volkanik kül daha evvel jeolojik sondajlarda bulunmuştu fakat tsunami kalıntısı arkeolojik yerleşim yeri içerisinde birinci defa tespit edildi. Bu tabiat olayı yaşandığında Ege kıyılarındaki yerleşimlerde, binlerce kişinin hayatını kaybettiğini düşünmemiz gerekiyor. Çeşme Bağlararası, Santorini Adası’ndan 227 kilometre uzaklıkta olmasına karşın tsunamiler o günkü yerleşimi büsbütün yerle bir etmiş ve bir daha burada iskan yapılmamış. 3 bin 500 yıl evvelden bugüne kadar, bu büyük doğal afet sırasında hayatını kaybeden hiçbir insanın izi bulunamamıştı. Birinci sefer 2017 yılındaki Çeşme kazılarımızda tsunami kalıntıları ortasında yaklaşık 17 yaşlarında bir erkeğe ilişkin bir iskelet bulduk.”

Felaketi anlatan arkeolojik bir parka dönüştürülmesi amaçlanıyor

Santorini Volkanı’nın hala etkin olduğunu kaydeden Şahoğlu, “Günümüzde tsunami denildiğinde çoğumuzun aklına Japonya yahut Endonezya üzere bölgeler geliyor. Meğer tsunaminin en büyüğü ve tehlikelisi Ege’nin ortasında Santorini Adası’nda meydana gelmiş.” dedi.

Şahoğlu bölgenin yaşanan büyük felaketi anlatan arkeolojik bir parka dönüştürülmesi için, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile çalışmalar yürütüldüğünü söyledi.

AA