Şam’da kalan son yahudilerden gerilimli İsrail yorumları
Şam’da kalan son Yahudi topluluğunun fertleri, geçmişte yaşadıkları baskılara ve zorluklara karşın İsrail’in Suriye topraklarını işgaline karşı durduklarını ve Suriye halkının bir modülü olduklarını vurguluyor. Baas rejiminin yıkılmasının akabinde özgürlük ortamının artmasıyla birlikte, Şam’da hayatta kalan Museviler, Suriye’nin tarihi ve kültürel yapısına olan bağlılıklarını güçlü bir biçimde lisana getiriyor.
Suriye’nin Tarihindeki Yahudi Topluluğu: Bir Vakitler 5 Bin Kişiydiler
Suriye’deki Yahudi topluluğu, 2. yüzyılın ortalarından itibaren önemli bir azalma yaşadı. Hafız Esed devrinde ise Yahudi nüfusu 1992’de neredeyse büsbütün göç etti. 30-35 yıl evvel yaklaşık 5 bin kişilik bir Yahudi nüfusunun yaşadığı Suriye’de, günümüzde bu sayı 10’un altına düştü.
Baas Rejimi ve Musevilere Yönelik Baskılar: “Kimlik Kartlarımıza ‘Musevi’ Yazılırdı”
Bahur Chamntoub isimli Yahudi, Suriye’deki Yahudi topluluğunun lideri olarak, 1970’lerde Hafız Esed’in uyguladığı baskıları anlattı. “O devirde seyahat etme ve mal edinme haklarımız yoktu. Kimlik kartlarımıza kalın ve kırmızı harflerle ‘Musevi’ ibaresi yazılırdı” diyen Chamntoub, Baas rejiminin Musevilere karşı uyguladığı ayrımcı siyasetlere dikkat çekti.
“Şam’ı Seviyorum, Burada Yaşamak İstiyorum”
Chamntoub, Şam’ı çok sevdiğini ve burada yaşadığını belirtti. “Burada bir arada yaşıyoruz, dinler ortasında ayrım yok. Çok şükür, durumlar düzgün. Suriye halkının bir parçasıyım” dedi. 1992’de ailesi ABD’ye göç ettikten sonra Şam’da yalnız kalan Chamntoub, geçmişte yaşadıkları zorlukları anlatarak, “Eskiden bir kızla konuştuğumda güvenlik güçleri tarafından sorguya çekilirdik. Fakat şu anda özgürlükler arttı” biçiminde konuştu.
İsrail’in Suriye Topraklarını İşgali: “Bunlar Yanlış, Çekilecekler”
İsrail’in Suriye topraklarındaki işgaline karşı çıkan Chamntoub, “İsrail illaki çekilecek. Bu yaptıkları yanlış. ABD ve Avrupa’nın takviyesiyle kimseye kulak asmıyorlar” sözlerini kullandı. Suriye’deki Yahudi topluluğunun, kendilerini temsil eden İsrail ile hiçbir ilgisi olmadığını belirtti. “Biz Suriyeliyiz, onlar İsrailli” dedi.
Geri Dönüş Mümkün Mü?
Chamntoub, ailesinin Şam’a dönmesini temenni etse de, mevcut kurallarda geri dönmelerinin imkansız olduğunu belirtti. “Evler tamirat istiyor. Bir de ABD’yi bırakıp gelmezler, Şam’da elektrik ve su yok” diyerek, geri dönüşün manilerini vurguladı.
“Topluluğumuzu, Ailemizi Özlüyoruz”
Selim Debdub, Şam’da antika dükkanı işleten bir öteki Yahudi. 1992’de ailesiyle ayrıldığını ve şu anda tek başına yaşadığını belirten Debdub, “Topluluğumu, ailemi, kardeşlerimi özlüyorum. Burada sinagogumuz var ancak ibadetler yok” diyerek, geçmişteki hayatın eksikliğini hissettiklerini tabir etti.
“Yabancı Hissetmiyoruz, Hepimiz Kardeşiz”
Debdub, Şam’da hiç ayrımcılığa uğramadıklarını ve toplumun tüm fertleriyle uygun münasebetler içinde olduklarını belirtti. “Burada yabancılık hissetmiyoruz, hepimiz kardeşiz” diyerek, Şam’daki Yahudi topluluğunun Suriye halkıyla olan bağlarını vurguladı.
Suriye’ye Dönüş: Olasılıklar ve Zorluklar
Debdub, Suriye’ye dönmeyi düşünen eski Yahudi ailelerinin yaşadıkları toprakları ziyaret etmek istediklerini lakin geri dönmenin mümkün olmadığını belirtti. “Birçok kişinin taşınmazları çalındı, kimileri ise rejimle temaslı bireyler tarafından çalındı” dedi. Lakin, Suriye’ye dönüşün mümkünlük dışı olduğunu düşündüğünü söyledi.
“İşlerimiz İçin Buradayım, Durumlar Çok İyi”
Debdub, Şam’da işlerini yürütmek için kalmaya devam ettiğini, fakat eski günlerin hasretini çektiğini lisana getirdi. “Bizim topluluğumuzda aile yapısına çok paha verilirdi. Her gün ibadet yerine giderdik” diyerek, geçmişteki birlikteliği ve ibadet geleneğini özlediğini belirtti.
