Putin ve Netanyahu’nun kaderi Duterte’ye mi bağlı?
Filipinler’in eski devlet başkanı Rodrigo Duterte, insanlığa karşı suçlar nedeniyle Hollanda’ya götürülerek tutuklandı. Mahkeme sürecini küçümseyen açıklamalarıyla dikkat çeken 80 yaşındaki Duterte, vazife mühleti boyunca 6 binden fazla kişinin vefatına yol açan baskınlarla ilişkilendiriliyor.
Duterte’nin yakalanması, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) aktifliğiyle ilgili yürütülen tartışmaları tekrar alevlendirdi. Bu gelişme, bilhassa hakkında tutuklama buyruğu bulunan ama dokunulmazlık zırhıyla korunan başkanların geleceğini sorgulattı.
UCM, Mart 2023’te Vladimir Putin hakkında, Ukraynalı çocukların hudut dışı edilmesine ait suçlamalar nedeniyle tutuklama kararı çıkarmıştı. Tekrar Kasım 2024’te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu için de Filistinlilere yönelik suçlar gerekçesiyle tutuklama buyruğu verildi.
Ancak her iki başkanın de hala vazifede olması ve memleketler arası siyasi bağlantılar ağında korunuyor olmaları nedeniyle, bu kararların pratikte uygulanması güç görünüyor.
Netanyahu, tutuklama buyruğuna karşın Macaristan’ı ziyaret etti. Roma Statüsü’nü imzalayan Macaristan, mahkeme kararlarını uygulamakla yükümlü olmasına karşın, Başbakan Viktor Orban, Netanyahu’yu açık formda destekledi ve UCM’den ayrılma sürecini başlattıklarını duyurdu.
İsrail lideri, bu ziyaretin ardından ABD’ye geçerek eski Lider Donald Trump ile görüşeceğini açıkladı. Bu görüşmede “Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne karşı yürütülen mücadele” de gündemde olacak.
PUTİN RUSYA DIŞINA ÇIKMIYOR
Putin ise tutuklama kararına karşın temkinli bir tutum sergiliyor. Kremlin lideri, uluslararası baskıya rağmen sırf az sayıda ülkeye ziyaretlerde bulunuyor. Geçtiğimiz yıl, UCM üyesi olan Moğolistan’a yaptığı ziyarette dahi rastgele bir yaptırımla karşılaşmadı.
Uzmanlar, Putin’in sırf dokunulmazlığından emin olduğu ülkeleri tercih edeceğini ve bu kararın gerçekçi sonuçlar doğurmasının zayıf ihtimal olduğunu belirtiyor.
UCM, direkt bir yürütme gücüne sahip değil. Mahkemenin çıkaracağı tutuklama buyruklarının uygulanması, büsbütün üye devletlerin iş birliğine bağlı. Bu da, yargı kararlarının hayata geçirilmesini siyasi irade ve ulusal siyasetlerle sınırlı hale getiriyor.
UCM’ye yönelik en büyük tenkitlerden biri de bu: Kurulduğundan bu yana çıkarılan 60 tutuklama buyruğundan yalnızca 29’u sonuç verdi, kalan şüpheliler hâlâ firari.
Duterte’nin tutuklanması, vazifede olmayan bir önderin yargılanabileceğini somut formda ortaya koydu. Bu gelişme, misyon mühleti sona eren yahut siyasi dayanağını yitiren önderler için yargı yolunun açılabileceği iletisini verdi.
Ancak iktidardaki önderler için bu sürecin işlemesi, karmaşık diplomatik ilişkiler, siyasi çıkarlar ve uluslararası baskılar nedeniyle hayli sonlu kalıyor.
NTV
