Pezeşkiyan’ın Bakü ziyareti, İran-Azerbaycan ilişkilerinin normalleşmesi açısından önem taşıyor
Pezeşkiyan, yarın Azerbaycan’a resmi ziyaret gerçekleştirecek. İran’ın 4 eyalet valisi, milletvekilleri ve iş insanlarından oluşan 120 kişilik heyetin eşlik edeceği Pezeşkiyan, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le görüşecek.
Ziyaret, 2. Karabağ Savaşı sonrasında yaşanan birtakım gelişmelerle iki ülke ortasında bazen tansiyonun yükseldiği, bazen de tarafların olumlu açıklamalarıyla tansiyonun azaldığı bağların hangi istikamete evrileceği konusunda değer taşıyor.
Azerbaycan-İran alakaları, 2. Karabağ Savaşı sonrasında Karabağ’daki kelamda Ermeni rejiminin denetimindeki topraklara İran’dan tırlar gönderilmesiyle gerildi. İran’ın hudutta tatbikatlar yapmaya başlaması ve İranlı yetkililerin “Azerbaycan İsrail’i bölgeye getirdi” halindeki savları Azerbaycan idaresinin reaksiyonunu çekerken, İran’ın dini lideri Ali Hamaney’in Bakü ofisi kapatıldı. İran’ın tatbikatlarına karşılık olarak Azerbaycan özel kuvvetleri İran hududunda tatbikatlar yaptı.
Azerbaycan’ın anakarası ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni bağlayacak ve Ermenistan üzerinden geçecek Zengezur Koridoru diye isimlendirilen güzergaha İran’ın karşı çıkması da iki ülke ilgilerinde tansiyona neden oldu.
27 Ocak 2023’te Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliğine yapılan silahlı akın iki ülke alakalarını durma noktasına getirdi. Büyükelçilik güvenlik amirinin hayatını yitirdiği, 2 çalışanın yaralandığı saldırıyı “terör saldırısı” olarak nitelendiren Azerbaycan, büyükelçiliğini tahliye etti. İran, atağın ferdî nedenlerle gerçekleştirildiğini açıkladı. Saldırgan çıkarıldığı mahkemede idama mahkum edildi lakin cezası şimdi infaz edilmedi.
Saldırının ardından Azerbaycan’da İran’ın casus ağına yönelik operasyonlar başlatıldı. Operasyonlarda, İran lehinde propaganda yaptıkları, İran istihbaratının verdiği vazifeleri yerine getirdikleri, bilgi aktardıkları argüman edilen çok sayıda kişi gözaltına alındı.
İran savaş uçaklarının hudutta uçuşlar yapması Bakü’de reaksiyonlara neden olurken, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, vatandaşlarını İran’a seyahat etmemeleri konusunda uyardı.
Taraflar, ilerleyen süreçte münasebetleri olağanlaştırmak için mutabakat sağlarken, diplomatik teşebbüsleri ve üst seviye temasları sürdürdü. İran’dan olumlu iletiler ve güvenlik garantisi alan Azerbaycan, Tahran Büyükelçiliğini yine faaliyete geçirdi.
– EKONOMİK BAĞLANTILAR SÜRDÜ
Azerbaycan ve İran, gerginliğe neden olan kimi mevzulara karşın ekonomik ve ticari münasebetlerini sürdürdü.
Zengezur Koridoru konusunda Ermenistan’dan şimdi olumlu karşılık alamayan Azerbaycan, ülkenin batı vilayetleriyle Nahçıvan ortasında İran üzerinden yeni yolun ve köprülerin üretimi konusunda anlaştı.
Yine Azerbaycan ve İran, Rusya ile birlikte Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru’nun geliştirilmesi için üçlü mutabakat zaptı imzaladı.
Aras Irmağı üzerinde iki ülke tarafından ortaklaşa inşa edilen Kız Kalesi ve Hudaferin barajlarının açılışı yapıldı.
– ALİYEV VE PEZEŞKİYAN OLUMLU BİLDİRİLER VERDİ
Azerbaycan ziyareti öncesinde İran basınına açıklamalarda bulunan Pezeşkiyan, iki ülkenin bir vücudun uzuvları olduğunu söylemiş, son yıllardaki “yanlış anlaşılmalar” ve gerginliklerin giderilmesi gerektiğini belirtmişti.
Pezeşkiyan, devam eden bağlantıların olağanlaşması süreciyle birlikte İran ile Azerbaycan ortasındaki işbirliklerinde süratli ve manalı bir artışa şahit olacaklarını kaydetmişti.
Ziyaretinin bu sürece önemli katkı yapacağını aktaran Pezeşkiyan, Bakü’de yapacağı temasların iktisat, ticaret, kültür, turizm ve siyaset alanlarında hükümet, özel bölüm ve kamu dalı ortasındaki bağların derinleştirilmesi ve işbirliğinin genişletilmesi sürecini kıymetli ölçüde kolaylaştıracağını ve hızlandıracağını söz etmişti.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise Pezeşkiyan’ın ziyaretinin ikili alakaların geliştirilmesi ve bölgesel süreçler açısından çok değerli olacağını söylemişti.
Aliyev, İran da dahil tüm komşularıyla yeterli ilgiler içerisinde bulunmak istediklerini belirterek, İran’la iktisat, ulaştırma ve güç alanlarında geniş ikili gündeme sahip olduklarını bildirmişti.
Cumhurbaşkanı Aliyev, Azerbaycan’ın Tahran Büyükelçiliğine yapılan saldırganın cezasının infaz edilmesini ve atağın gerisindeki bireylerin tespit edilerek cezalandırılmasını beklediklerini vurgulamıştı.
AA
