İran ile ABD arasında nükleer müzakerelerde gerilim tırmanıyor

İran ile ABD ortasındaki nükleer müzakerelerin ikinci tipi, İtalya’nın başşehri Roma’da devam ediyor. Taraflar ortasında kritik görüşmeler sürerken, İran, yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer programını atom bombası üretimine mani olacak halde kısıtlamaya hazır olduğunu belirtti. ABD ise, İran’ın uranyum zenginleştirme oranını 2015 mutabakatındaki yüzde 3,67 düzeyine indirmesini ve akabinde nükleer programını büsbütün durdurmasını istiyor. Fakat müzakerelerdeki en büyük mahzurlardan biri, karşılıklı inanç eksiklikleri ve ABD’nin nükleer dışı hususları gündeme getirme isteği.

İRAN’IN NÜKLEER PROGRAMINA YÖNELİK YENİ HAZIRLIK

İran, evvelki nükleer muahedede olduğu üzere, yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer programını atom bombası üretmesini engelleyecek halde kısıtlamaya hazır olduğunu duyurdu. Lakin Tahran, nükleer güç geliştirme hakkının tanınmasını ve uranyum zenginleştirme kapasitesinin artırılmasını talep ediyor. İran, ayrıyeten ABD’nin nükleer dışı bahisler, bilhassa füze programları ve bölgesel sorunlarla ilgili taleplerini müzakerelerde gündeme getirmemesi gerektiğini belirtti.

ABD’NİN İRAN’DAN BEKLEDİĞİ KURALLAR NETLEŞİYOR

ABD ise, İran’ın nükleer programını durdurmak yerine, uranyum zenginleştirme oranını evvelki mutabakattaki yüzde 3,67 düzeyine çekmesini istiyor. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise İran’ın nükleer programını büsbütün durdurması gerektiğini vurguladı. Fakat, ABD’nin İran’ın nükleer programı ve başka hususlarla ilgili talepleri ortasında belirsizlikler bulunuyor. Washington, İran’ın nükleer programını durdurmasının akabinde, nükleer dışı sorunların müzakerelere dahil edilmesini istiyor.

MÜZAKERELERİN BAŞARISIZLIK İHTİMALİ: İTİMAT SIKINTILARI VE İSRAİL’İN KATKISI

Müzakerelerin muvaffakiyete ulaşmasının önündeki en büyük manilerden biri karşılıklı güven eksikliği. ABD, müzakerelerde İran’ın nükleer dışı hususlarda taviz vermesini istese de, İran bunu kabul etmiyor. Ayrıyeten İsrail, sırf diplomatik tahlilin kâfi olmadığını, İran’ın nükleer programının büsbütün ortadan kaldırılması gerektiğini belirtiyor. İsrail’in, İran ve ABD ortasındaki muhtemel muahedeyi engelleme eforları da müzakerelerdeki bir öteki zorluk.

TARAFLARIN GÖRÜŞLERİNE NAZARAN MÜZAKERELERİN GELECEĞİ BELİRSİZ

Müzakerelere katılan taraflar, müzakerelerin son derece “olumlu ve yapıcı” geçtiğini belirtse de, ABD’nin nükleer dışı talepler ve inanç eksiklikleri nedeniyle sürecin nasıl şekilleneceği hala belirsizliğini koruyor. İran, geçmişteki tecrübelerden ders alarak, ABD’nin bir mutabakata imza atıp, daha sonra bir halde muahededen çekilmesinin önüne geçmek için garantiler talep ediyor. ABD Başkanı Donald Trump, İran ile nükleer müzakereleri başlatan birinci adımı attı, fakat iki ülke ortasındaki itimat sorunu devam ediyor.

GÖZLER ROMA’DA: UMUTLU BİR SONUÇ BEKLENİYOR

İran ile ABD ortasındaki müzakereler, dünya çapında büyük bir merakla izleniyor. Müzakereler, dünya güvenliği açısından son derece kritik bir değere sahip. Her iki taraf da müzakerelerin olumlu sonuçlanması için efor gösterse de, nükleer dışı sıkıntıların müzakerelere dahil edilmesi ve karşılıklı inanç eksiklikleri, sürecin muvaffakiyetini zorlaştıran faktörler ortasında yer alıyor. Tüm bu gelişmeler ışığında, müzakerelerden çıkacak sonucun ne olacağı ise şimdi mutlaklık kazanmış değil.