HüdaPar’ın Kürt Çalıştayı sonrası ‘Müslümanlık’ tartışması
Gazeteci Nuray Mert, daha evvel anayasanın birinci dört hususuna dair çıkış yaparak dikkatleri üzerine çeken HüdaPar’ın, geçtiğimiz gün düzenlediği Kürt Çalıştayı’na AK Parti etrafında gösterilen reaksiyonları kıymetlendirdi.
Medyascope muharriri Mert’in “Hani ortak paydanız Müslümanlıktı?” başlıklı yazısı…
HüdaPar çalıştayı ve Kürt sorunundaki görüşler
HüdaPar Diyarbakır’da 15-16 Şubat tarihlerinde bir çalıştay düzenlemiş ve bir sonuç bildirisi yayınlamış. Kürt problemine yeni bir tahlil süreci çerçevesinde görüşlerini bildirmeleri çok anlaşılır bir durum. Ancak belirli ki, Cumhur İttifakı hatta AK Partisi içinde bu tartışmalara neden olmuş, bu da çok doğal.
Tuhaf olan, tartışma çıkmasını yadırgayanların olması. Yok, ben olaya, “Ne hoş, Cumhur İttifakı içinde niza çıktı,” diye bakanlardan değilim. Kaldı ki, ne yaparlarsa yapsınlar, bu niza konusunda muhalefet içindeki didişmelerden öteye geçemezler, rahat olsunlar. Tekrar tuhaf olan, içinde MHP, BBP ve HüdaPar’ın olduğu bir siyasi ittifakta bu mevzuların daha evvel hiç tartışma konusu olmaması. Artık, akıllarına mı gelmedi, yoksa “safları bozmayalım” diye mi sessiz kalındı bilemiyorum. Daha tuhaf olan, çok anlaşılır bir tartışmanın karşılıklı ithamlar çerçevesine taşınması.
Cumhur İttifakı içinde yükselen tartışmalar
Bu çalıştaya katılan Mehmet Metiner, kendisini eleştirenlere yanıt mahiyetindeki yazısında, “Birileri, hatta AK Partili görünen ancak gerçekte İttihatçı-Kemalist bir zihne sahip olanlar söylediklerimi çarpıtma yoluna gitmesinler,” diye kendi konuşmasını yazılı metinden okuduğunu söylüyor. Lakin, ne yazıkmış ki, “Pusuda bekleyen o birileri arsızca ve hadsizce lisan uzatma yoluna gitmekten kaçınmamışlar” (Yeni Şafak, 18 Şubat 2025). İttihatçı-Kemalistler var mıdır, varsa kimlerdir bilemem ama AK Partisi içinde Türk milliyetçilerinin varlığından, hatta çoğunlukta olduklarını biliyoruz. Cumhur İttifakı kelam konusu olduğunda, bu çoğunluk daha da büyüyor tabi.
Metiner akabinde, “Hem silah bırakılırsa, Türkiye’ye aidiyet ve sadakat temelinde ortaya konulan farklı görüş ve talepleri baskılamaya çalışmak… AK Parti’nin kurucu ruhuna ve misyonuna ihanettir,” diyor. AK Parti’nin yıllardır, farklı görüş ve talepleri baskılamakla meşgul olduğunun farkında değil demek ki. Siyasi görüş bildirdiği için, basın toplantısı yaptığı için cezaevini boylayan yahut en azından göz altına, sorguya alınanların tek hatası, Metiner’e nazaran “bırakacak silahlarının olmaması” mıdır? Yahut, onun tabiri ile “MHP’nin bilge liderinin” şimdi onların görüş ve talepleri ile ilgilenmeye vakit bulamamış olması mıdır? Bilemiyoruz.
Benim asıl önemsediğim husus, İslamcılık ideolojisinin aslında ulus devletçiliği barındırıyor olduğu konusunun bir kere daha gün yüzüne çıkmış olması. Gerçekten, tıpkı gazetede Ersin Çelik imzalı bir diğer müellif, “Hani ortak hissede Müslümanlıktı?” başlıklı yazısında, HüdaPar’lıların “satır ortalarında milliyetçilik yaptıkları”nı söylemiş. Ona nazaran, Türkiye’de, “HüdaPar’ın terk edilmesini arzuladığı ulus devlet paradigması”, “özellikle son yirmi yıl içinde büyük değişimlere” uğramış. Nasıl bir büyük değişimse, hiç anlaşılmıyor. Aslında, bu yirmi yıl içinde AK Partisi, giderek Türk milliyetçiliği ve İslamcılık uzlaşmasına dönüştü, eski “Türk-İslam Sentezciliği”nin yeni bir versiyonu ortaya çıktı. Dahası, Türkiye İslamcılığı başından beri, üstat kabul ettiği Necip Fazıl’ın niyeti başta olmak üzere Türk milliyetçiliği fikri ile iç içeydi. Bu durum seksenli yıllardan itibaren, bir ölçüde değişmeye başlamıştı, AK Parti’nin birinci devri de bu paranteze dahil edilebilir, o kadar.
AK Parti ve Kürt sıkıntısına yaklaşımı
Aslında, Türk milliyetçiliğinin izleri, Çelik’in yazısında da çok açık. Şöyle ki, “Hani ortak hissede Müslümanlıktı?” derken HüdaPar’lıların da dönüp tıpkı şeyi, onları eleştirenlere sorabileceğini hesaba katmıyor. AK Partisi’nin Kürtlere bakışı Kemalist ulus devlet perspektifinden farklı olabilir, lakin bu defa de “Müslümanlık” ortak paydasına titizlenmek Türkler’den çok Kürtler’den bekleniyor. Artık AK Partisi’nin hakim olduğu devlet de sonuçta, bütünlüğü tartışılmaz ulus devlet. Bu çerçevede, federasyon talebinin dahi kabul edilemez olduğu bir siyasi yapı kelam konusu. AK Partililer, hatta Türk İslamcıların ezici çoğunluğunun bu yapının değişmesine razı olmaları kelam konusu değil. “Bu yapı değişmeli” demiyorum, olay bu diyorum. Bu ortada, bu yapıyı sakıncalı olduğu için sorgulamayalım da demiyorum, tam bilakis, ben tüm bu hususların, nefret ve şiddet içermediği sürece, açıkça konuşulmasından yanayım.
Kısacası, İslamcıların argüman yahut hasretlerinin konusu olan, ümmetçi bir yaklaşımın kelam konusu olmadığını bu mevzu etrafında da görebiliyoruz. Yalnızca Türkiye’de İslamcılık’tan kelam etmiyorum. Beğensek de beğenmesek de, ulus devletler çağında ümmetçi bir anlayışın karşılığı olmadığı tarihi deneyim ile sabit. Dahası, İslamcıların referans aldıkları “ümmetçilik” yani, tüm ümmetin birebir siyasi çatı altında birleşmesi erken İslam tarihi hariç, çağdaş öncesi çağlarda da hiç mümkün olmadı. Müslümanlık geniş bir coğrafyaya yayıldıktan sonra bu türlü bir imkan da gayret da yoktu, olamazdı. Dahası, çağdaş periyoda denk düşen pan-İslamcılık ideolojisi de yakın tarihin gerçeklerine karşı argümanını sürdüremedi. İşin burası uzun bir konu, fakat hala tartışılma gerektiren bir husus. Çünkü tarihi deneyimler ne olursa olsun, ütopyaların siyasi manası kıymetini koruyabilir.
Türkiye’de İslamcılık ve milliyetçilik çelişkisi
Türkiye İslamcılığına gelince, pan-İslamcı tahayyülün daha fazla Osmanlı geçmişini referans aldığını biliyoruz. Başarılı olur yahut olmaz, Osmanlı imparatorluğunun “mirasçısı” kabul edilen alanda kurulan yeni ulus devletlerin yakın bağlar kurmasını hedefleyen siyasi bir strateji anlaşılmaz değil. Lakin, ‘neo-Osmanlıcı’ diye tanımlanabilecek bu yaklaşımın art planında da, Türkiye’nin/Türklerin patronajı kanısı var. Türkiye’nin merkezi pozisyonu, gücü açısından bu da anlaşılabilir bir siyasi yaklaşım. Benim işaret etmek istediğim, Türkiye İslamcılığının Osmanlı vurgusu dahil olmak üzere, Türk milliyetçiliği ile örtüşüyor, ulus devlet yerinde şekilleniyor olması. Bu dün de böyleydi, bugün de bu türlü.
Bu yaklaşım, ister istemez, Kürt problemine ait, “din ortak paydası” çıkışlı tahlil stratejilerine de yansıyor. HüdaPar’ın düzenlediği toplantıya verilen yansıları bu çerçevede anlamak mümkün. Anlaşılmaz olan, İslamcıların bu gerçeği görmezden gelmesi. O denli olunca, samimi bir tartışmanın yerini, suçlayıcı bir lisan alıyor.
