Hıdırellez nedir, neden kutlanır? Dileklerin kabul olduğuna inanılan bu geceye dikkat!

Hıdırellez, Orta Asya’dan Balkanlar’a uzanan geniş bir coğrafyada yüzyıllardır kutlanan mevsimlik bir bayramdır. Türkiye’de 5 Mayıs akşamı başlayıp 6 Mayıs akşamı sona eren bu özel günde, baharın gelişi kutlanırken tıpkı vakitte dilek, rahmet, sıhhat ve kısmet duaları edilir. Hızır ve İlyas’ın yeryüzünde buluştuğuna inanılan Hıdırellez, çeşitli ritüeller ve geleneklerle yaşatılmaya devam etmektedir. Ateşten atlamaktan dilek kâğıtlarını gül ağacına asmaya kadar uzanan Hıdırellez gelenekleri, Anadolu’nun dört bir yanında coşkuyla sürdürülüyor. Pekala Hıdırellez nedir, neden kutlanır ve hangi ritüeller gerçekleştirilir?

HIDIRELLEZ’İN KÖKENİ VE MANASI NEDİR?

“Hıdırellez”, “Ruz-ı Hızır” yani “Hızır günü” manasına gelir ve darda kalanlara yardım eden Hızır ile denizlerin hâkimi İlyas’ın yeryüzünde buluştuğu gün olarak kabul edilir. Hıdırellez, yalnızca bir mevsim geçişi değil; yeniden doğuşun, umutların ve rahmetin simgesi haline gelmiştir.

Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar’da esaslı geçmişi olan bu bayram, bilhassa Türk kültüründe güçlü bir yer edinmiştir.

HIDIRELLEZ NE VAKİT KUTLANIR? 2025 TARİHİ BELİRLİ OLDU

2025 yılında Hıdırellez Bayramı, her yıl olduğu üzere 5 Mayıs akşamı başlayacak ve 6 Mayıs akşamına kadar sürecek. Bu özel gün, kışın büsbütün sona erip tabiatın uyanışını müjdelediği baharın gelişini simgelemektedir.

HIDIRELLEZ’DE NELER YAPILIR? DİLEKLER, DUALAR, RİTÜELLER…

Anadolu halkı, Hıdırellez gününde dilek dilemek, sıhhat bulmak ve kısmet açmak için çeşitli ritüeller uygular. En yaygın olanları ise şunlardır:

• Yeşillik alanlara gidilir, beyaz elbiseler giyilerek dualar edilir.

• Gül ağaçlarına dilek yazılı kâğıtlar bağlanır.

• Ateşten atlanır; bunun makus güçten arındıracağına inanılır.

• Kuzu kesilerek yenir; Hızır’ın rahmet getireceği düşünülür.

• Hızır’ın eli değsin diye yiyecek kaplarının ağzı açık bırakılır.

HER YERDE FARKLI, ANADOLU’DA ORTAK BİR GELENEK: RİTÜELLER VE İNANIŞLAR

“Hızır’ın gezdiği yerler bereketlenir” inancı doğrultusunda beşerler, su kenarlarına, türbelere ya da yeşil alanlara masraf. Bu yerler halk ortasında “Hıdırlık” olarak da isimlendirilir. Baharın birinci kuzusu kurban edilerek bedenin sıhhat ve canlılık kazanacağına inanılır.

Toplanan çiçeklerin kaynatılıp içilmesi, hastalıklara şifa vereceğine; bu suyla kırk gün yıkananın gençleşeceğine inanılır. Altın isteyenler, gül yapraklarını bileklik yaparak takar.

BAHT AÇMA MERASİMLERİ: YAZGISINI ÖĞRENMEK İSTEYENLERİN UMUT DOLU RİTÜELİ

Genç kızlar ve bayanlar ortasında yaygın olan baht açma ritüeli, birçok bölgede farklı isimlerle uygulanır:

• Yüzük yahut küpe üzere eşyalar bir çömleğe atılır, su eklenerek ağzı kapatılır.

• Çömlek bir gece boyunca bir gül ağacının dibinde bekletilir.

• Ertesi gün eşyalar manilerle geri çıkarılır.

Bu uygulama İstanbul’da “baht açma”, Denizli’de “bahtiyar”, Edirne’de “niyet çıkarma”, Erzurum’da ise “mani çekme” ismiyle bilinir.

YOĞURT MAYASI BİLE HIDIRELLEZ’DEN

Kütahya’nın Yörük köylerinde, Hıdırellez sabahı tabiattan çiğ tanesi toplanarak o yılın yoğurt mayası hazırlanır. Trabzon-Şalpazarı’nda ise yoğurt hiç maya katılmadan yapılır, içine yalnızca besmeleyle konmuş tahta kaşık bırakılır. Bu maya bir yıl boyunca kullanılır.

HIDIRELLEZ NEDEN HALA YAŞIYOR? GELENEKLERİN KALBİNDE UMUT VE İNANÇ VAR

Hıdırellez, yalnızca bir bahar bayramı değil; toplumsal hafızanın, kültürel transferin ve ortak inançların taşıyıcısıdır. Her yıl yeni kuşaklara aktarılan bu gelenek, insanların içindeki umut hissini canlı tutar. Gül ağacına dilek asan bir çocuğun heyecanı, su kenarında dua eden bir annenin gözyaşı, Hıdırellez’in hâlâ ne kadar güçlü bir ritüel olduğunu gösteriyor.