Gazze’nin yeniden inşası 350 yıldan fazla sürebilir
Dünya Bankası, Avrupa Birliği (AB) ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından hazırlanan “Gazze ve Batı Şeria Orta Süratli Hasar ve Gereksinim Değerlendirmesi” raporuna nazaran, Gazze’nin tekrar inşası için 53,2 milyar dolar gerekiyor. Raporda, 7 Ekim 2023’ten bu yana süren çatışmaların Gazze’de büyük yıkıma ve insani krize yol açtığı belirtildi.
FİZİKSEL HASARIN BOYUTU
Rapora nazaran, Gazze’deki fizikî hasarın toplamı yaklaşık 29,9 milyar dolar olarak kestirim ediliyor. Bu hasarın yüzde 53’ü konut dalında meydana gelirken, ticaret ve sanayi dalları yüzde 20’lik bir hisseye sahip. Sıhhat, su ve ulaşım üzere temel altyapılardaki ağır hasar ise toplam hasarın yüzde 15’inden fazlasını oluşturuyor.
EKONOMİK KAYIPLAR VE DARALMA
Ekonomik kayıplar, azalan verimlilik, kaybedilen gelirler ve artan işletme maliyetleri nedeniyle 19,1 milyar dolar olarak hesaplanıyor. En büyük ziyan ise sıhhat, eğitim ve ticaret bölümlerinde yaşandı. Gazze iktisadı 2024 yılında yüzde 83 oranında daraldı ve bu durum, Filistin topraklarının yüzde 40’ına konut sahipliği yapmasına karşın, Gazze’nin iktisada katkısını yüzde 3’e düşürdü. Batı Şeria iktisadı de 2024’te yüzde 16 oranında küçüldü.
YENİDEN İNŞA İHTİYAÇLARI
Toparlanma ve tekrar inşa için toplam 53,2 milyar dolar gerektiği belirtilen raporda, birinci üç yıl için 20 milyar dolarlık bir fonlama muhtaçlığı vurgulandı. Uzun vadede ise toplumsal ve sıhhat hizmetleri ile ekonomik yapının tekrar inşası için ek 33 milyar dolar daha gerekiyor. Raporda, bu süreçte geniş bir bağışçı koalisyonuna, çeşitli finansman araçlarına ve özel dal kaynaklarına gereksinim duyulacağı tabir edildi.
YAŞAM ŞARTLARINDAKİ KÖTÜLEŞME
Çatışmalar nedeniyle Gazze’de neredeyse tüm kesimlerde ekonomik üretim durma noktasına geldi. Fiyatlar bir yıl içinde yüzde 300’ün üzerinde artarken, besin fiyatları yüzde 450 oranında yükseldi. Bu durum, bölgedeki insani krizin derinleşmesine yol açtı.
YENİDEN İNŞA SÜRECİNİN ZORLUKLARI
Gazze’nin tekrar inşası, mevcut abluka şartları altında büyük zorluklar içeriyor. Birleşmiş Milletler’e nazaran, mevcut durumda tekrar inşa sürecinin 350 yıldan fazla sürebileceği kestirim ediliyor. Yaklaşık 50 milyon ton molozun temizlenmesi, patlamamış mühimmat ve insan kalıntıları nedeniyle büyük bir meydan okuma oluşturuyor. Ayrıyeten, ablukanın kaldırılması ve yeni bir idare yapısının oluşturulması üzere hususlar, tekrar inşa sürecinin başarısı için kritik kıymet taşıyor.
Gazze’nin yine inşası için gereken 53,2 milyar dolarlık fon, bölgenin ekonomik ve toplumsal yapısının tekrar tesis edilmesi için hayati ehemmiyet taşıyor. Lakin, mevcut siyasi ve lojistik mahzurlar, bu sürecin süratli ve tesirli bir biçimde yürütülmesini zorlaştırıyor. Milletlerarası toplumun koordineli gayretleri ve kapsamlı bir stratejik planlama, Gazze’nin geleceği için kritik bir rol oynayacaktır.
