Dünya çapında rekor askeri harcamalar
Stockholm Milletlerarası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) yayımladığı yıllık rapora nazaran, Ukrayna ve Gazze’de süren savaşlar ile Avrupa ve Asya’daki artan askeri tansiyonlar, global silahlanma yarışını tekrar hızlandırdı.
Raporda, “Birçok ülke askeri harcamalarını artırma taahhüdünde bulundu. Bu durum önümüzdeki yıllarda da artışların süreceğine işaret ediyor” sözlerine yer verildi.
ABD liderliğini koruyor
2024 yılında yaklaşık 1 trilyon dolarla dünyanın en fazla askeri harcama yapan ülkesi yeniden ABD oldu.
En büyük kalemler ortasında 61,1 milyar dolarla F-35 savaş uçakları ve sistemleri, 48,1 milyar dolarla yeni donanma gemileri, 37,7 milyar dolarla nükleer cephaneliğin modernizasyonu ve 29,8 milyar dolarla füze savunma sistemleri yer aldı.
ABD bütçesinde Ukrayna’ya sağlanan 48,4 milyar dolarlık askeri yardım da dikkat çekti. Bu yardım, Kiev’in 64,8 milyar dolarlık savunma bütçesinin yaklaşık dörtte üçüne denk geliyor.
Çin ve Rusya yükselişte
ABD’den sonra en yüksek askeri harcamayı yapan ülke Çin oldu. Çin’in 2024 yılında yaklaşık 314 milyar dolar harcadığı iddia ediliyor. Raporda, Pekin’in yeni kuşak silahsız hava araçları, denizaltılar ve nükleer kapasite üzere alanlarda yatırımlarını artırdığı belirtildi.
Rusya ise Ukrayna’daki savaşın tesiriyle askeri harcamalarını en az yüzde 38 artırdı. Lakin SIPRI, Moskova’nın farklı kaynaklardan elde ettiği gelirlerle bu oranın çok daha yüksek olabileceğini belirtti.
İsrail’in harcamaları yüzde 65 arttı
Gazze’ye 2023’te başlattığı kara harekâtının akabinde İsrail’in 2024’teki askeri harcamaları yüzde 65 arttı. ABD, İsrail’e bu devirde 10,6 milyar dolar ek askeri yardım sağladı.
NATO ülkeleri savunma bütçelerini genişletiyor
NATO ülkeleri, Rusya tehdidine karşı savunma bütçelerinde önemli artışlara gitti.
Almanya yüzde 28, Romanya yüzde 43, Hollanda yüzde 35, İsveç yüzde 34, Çekya yüzde 32, Polonya yüzde 31, Danimarka yüzde 20, Norveç yüzde 17, Finlandiya yüzde 16, Türkiye yüzde 12 ve Yunanistan yüzde 11 oranında askeri harcamalarını artırdı.
SIPRI uzmanı Jade Guiberteau Ricard, “Yalnızca bütçeyi artırmak, askeri kapasiteyi artırmak ya da ABD’ye bağımlılığı azaltmak için kâfi olmayabilir. Bu, daha karmaşık bir süreç” değerlendirmesinde bulundu.
Asya-Pasifik’te silahlanma yarışı
Çin’in askeri bütçesi 30 yıldır kesintisiz artış gösteriyor. Bu durum, Japonya, Tayvan, Filipinler ve Güney Kore üzere bölge ülkelerinin de harcamalarını artırmasına neden oldu.
Japonya, 2024’te yüzde 21’lik artışla II. Dünya Savaşı sonrası en büyük askeri bütçesini açıkladı. Filipinler’in harcamaları yüzde 19, Tayvan’ınki yüzde 1,8, Güney Kore’nin ise yüzde 1,4 arttı.
Ancak Güney Kore, gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 2,6’sını savunmaya ayırarak bölgede en yüksek askeri yükü taşıyan ülke oldu.
Myanmar ise 2024’te askeri harcamalarını yüzde 66 artırarak GSYH’sinin yüzde 6,8’ini savunmaya ayırdı. Bu oranla Asya-Pasifik’te birinci sırada yer aldı.
Afrika ve Amerika kıtaları
Afrika’da askeri harcamalar genel olarak yüzde 3 arttı. Kıtada en fazla savunma bütçesine sahip ülke Cezayir olurken, dünyada 20’nci sırada yer aldı.
Amerika kıtasında ise Meksika’nın askeri harcamaları yüzde 39 arttı. SIPRI, bu artışın hükümetin organize cürümle gayrette ordunun rolünü artırmasından kaynaklandığını belirtti.
Uzmanlardan uyarı
SIPRI uzmanlarına nazaran, Asya-Pasifik başta olmak üzere birçok bölgede yaşanan silahlanma eğilimi, çözülmemiş bölgesel uyuşmazlıklar ve artan siyasi tansiyonlarla birleşince önemli bir güvenlik riski oluşturuyor.
Raporda, “Giderek büyüyen bu yarış, global istikrarsızlığı daha da artırabilir” ikazında bulunuldu.
CNNInt, TRTHaber
