Çin dünyadaki nadir toprak elementlerinin en büyük üreticisi

Trump’ın yapılan yardımlar nedeniyle Ukrayna’nın ABD’ye yüzlerce milyar dolar borcu olduğunu ve Kiev ile 500 milyar dolarlık az toprak elementlerini talep eden bir mutabakat yapmak istediğini açıklamasının akabinde, kelam konusu elementlere yönelik inançlı tedarik arayışı hızlandı.

Trump’ın, ABD’deki ağır sanayi üretiminde kullanmak ve Çin’in az toprak elementlerindeki üstünlüğünü kırmak için Ukrayna’nın az toprak elementleriyle ilgilendiği kestirim ediliyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin cuma günü Beyaz Saray’a giderek ABD ile bir az toprak elementleri mutabakatı imzalayacağını duyuran Trump, “Bir muahede imzalayacağız, bu çok büyük bir mutabakat olacak. Ukrayna için de mükemmel bir muahede zira bizi oraya götürüyorlar ve orada çalışacağız. Bu formda otomatik bir güvenlik sağlanmış olacak zira biz oradayken kimse bizim insanlarımızla uğraşamayacak.” sözlerini kullandı.

Zelenskiy ise ABD ile ender toprak elementlerine yatırım yapılmasını öngören birinci yatırım muahedesi taslağının hazır ve taslağın Ukrayna’nın ABD’ye borçlu olduğunu öngören bir husus içermemesinin kendisi için çok değerli olduğunu belirterek, “Anlaşma 500 milyar (dolar) borcu, 350 milyar borcu yahut 100 milyar borcu içermiyor. Zira bu bize haksızlık olurdu.” dedi.

Hazırlanan evrakın “güvenlik garantisi ile ilgili maddeyi de içerdiğini” lisana getiren Zelenskiy, “Bir sonraki muahede yatırım fonuyla ilgili olacak. Bu bir halde paydaşlık ve parayla ilgili olacak esasen. Bir sonraki mutabakatın Ukrayna parlamentosunda mecburî onayı gerekecek. Maddelerimize nazaran bu bizim için zaruridir.” diye konuştu.

Çin dünyadaki ender toprak elementlerinin en büyük üreticisi

Bu kapsamda, cuma günü ABD ve Ukrayna ortasındaki muahedenin ayrıntıları yakından takip edilirken, gözler bu alanda hızlanan inançlı tedarik arayışına çevrildi.

Uzun vakittir Dünya’daki çevresel, ticari ve politik durum, NTE alanında yapılan çalışmaların tedarik güvenliği alanında ağırlaşmasını sağlıyor.

Dünyada halihazırda Çin’in önder pozisyonda olduğu ender toprak elementleri, cep telefonları, füze sistemleri, elektronik araçlar, yenilenebilir güç, savunma endüstrisi ve sıhhat başta olmak üzere birçok alanda kullanılıyor. Bu elementler, içeriğinde bulundukları materyalleri hafifletiyor, yüksek sıcaklığa, aşınmaya ve korozyona karşı dirençli hale getiriyor.

Kimyasal, manyetik ve optik özelliklere nazaran misal özellikler gösteren 15 tane lantanit ile itriyum ve skandiyumdan oluşan 17 element, yer kabuğunda bol ölçüde bulunmasına karşın işlenerek kullanıma sunumunun sıkıntı olmasından ötürü az toprak elementi olarak isimlendiriliyor.

Dünyadaki toplam az toprak elementleri rezervinin 110 ile 130 milyon ton ortasında olduğu hesaplanıyor.

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’nun 2024’te yaptığı bir değerlendirmeye nazaran, toplam rezervin 44 milyon tonu dünyanın en büyük üreticisi olan Çin’de bulunuyor.

Çin’i 22 milyon tonla Brezilya, 21 milyon tonla Vietnam, 10 milyon tonla Rusya ve 7 milyon tonla Hindistan izliyor. ABD, Grönland ve Tanzanya’da dünyadaki az toprak elementleri rezervlerinden yüzde 2’şer hisse alıyor.

Çin, bu elementlerin yüzde 90’ına yakınını sürece kapasitesini elinde bulunduruyor. Bu nedenle, dünyanın büyük bir kısmı pak güç ve yüksek teknoloji dallarında tedarik için Çin’e bağımlı pozisyonda.

Ayrıca, Çin’in ender toprak elementleri piyasasındaki baskın pozisyonu, ona hem tedarik hem de fiyatlandırma üzerinde değerli bir denetim sağlıyor. Bu durumun dünya genelinde güç teknolojileri ve yüksek teknoloji kesimlerinde değerli bir tedarik riski oluşturduğu belirtiliyor.

Çin’in NTE alanındaki ticari ve politik kısıtlamaları ve NTE’lerin kullanım alanlarının kıymeti nedeniyle NTE’ler, ABD Enerji Bakanlığı ve Avrupa Komisyonu tarafından stratejik ham unsurlar kategorisine alındı.

Son yıllarda bilhassa Batı ülkeleri, ithalatı çeşitlendirmek, Çin ve Rusya’ya bağımlılığı azaltmak için az toprak elementleri rezervlerini geliştirmeye çalışıyor.

Ukrayna, az toprak elementleri ve kritik mineraller

ABD Başkanı Trump’ın Ukrayna ile yapmak istediğini açıkladığı mutabakatın hem az toprak elementleri ve hem kritik mineralleri kapsayıp kapsamadığı belirsizliğini korurken, Ukrayna dünyada bu alandaki en büyük oyunculardan biri olarak öne çıkmasa da kıymetli bir potansiyele sahip.

Avrupa Birliği’nin Kritik Hammaddeler Kanunu’na nazaran, Ukrayna 34 kritik mineralden 22’sinin yataklarını bulunduruyor. Ülkenin, dünyadaki kritik ham hususların yaklaşık yüzde 5’ine sahip olduğu iddia ediliyor.

Dünya Ekonomik Forumu’na nazaran Ukrayna, lityum, berilyum, manganez, galyum, zirkonyum, grafit, apatit, florit ve nikel için de değerli bir potansiyel tedarikçi olarak öne çıkıyor.

Ukrayna’nın az toprak elementleri dahil, dünyadaki maden rezervlerinin yaklaşık yüzde 5’ine sahip olduğu hesaplanıyor.

Ukrayna’nın ender toprak elementleri ve kritik mineraller açısından en yüksek rezerve sahip olduğu varsayım edilen kaynaklardan birinin 0,5 milyon tonla lityum olduğu ve Avrupa’daki lityum yataklarının üçte birine konut sahipliği yaptığı kestirim ediliyor.

UkraineInvest datalarına nazaran, ülke dünyadaki rezervlerde titanyumda 6’ncı, manganezde 8’inci, demirde ve uranyumda 10’uncu sırada bulunuyor.

Ülkenin 19 milyon ton grafit rezervine sahip olduğu bilinirken, NATO bilgilerine nazaran, dünyadaki titanyum rezervlerinin yüzde 7’sine sahip Ukrayna, bu alanda Avrupa’da birinci sıralarda yer alıyor.

Rusya-Ukrayna savaşı öncesinde, kritik minerallerin Ukrayna iktisadının yüzde 6,1’ini ve ihracatının yüzde 30’unu oluşturduğu hesaplanıyor.

AA