Cevapsız soru: Ocak ayı neden bu kadar sıcak oldu?
Ekonomim.com müellifi Didem Eryar Ünlü, sıcaklıkların olağan düzeyin üzerinde ölçülmesine ait araştırmacıların teorilerini aktardı.
2025 Ocak ayının, Pasifik’te El Niño olarak bilinen doğal hava modelinden uzaklaşılması nedeniyle geçtiğimiz sene Ocak ayından biraz daha serin geçmesi bekleniyordu. Fakat Avrupa Copernicus iklim servisine nazaran, geçtiğimiz ay, geçen sene Ocak’tan 0.1 derece daha sıcak oldu. Bilim insanları, geçtiğimiz Ocak ayının, dünyanın en sıcak Ocak ayı olarak kayıtlara geçmesinin iklim değişikliğinin süratiyle ilgili soru işaretlerini artırdığını söylüyor. Dünyadaki ısınma, başta fosil yakıtlar olmak üzere, insan faaliyetleri odaklı gazların emisyonundan kaynaklanıyor, lakin bilim insanları geçtiğimiz ayın neden geçen yıldan daha sıcak olduğunu net bir halde açıklayamıyorlar. Nasa Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü Yöneticisi Gavin Schmidt BBC News’e yaptığı açıklamada, “Rekorların kırılmasının ve on yıllardır süren bu ısınma eğiliminin temel nedeni, atmosferdeki sera gazı ölçüsünü artırıyor olmamız” derken, “2023, 2024 ve 2025’in tam olarak neden bu kadar sıcak geçtiğine dair diğer ögeler da var. Bunları saptamaya çalışıyoruz” diye ekliyor.
La Niña’ya rağmen…
Ocak 2025, 19. Yüzyılın sonlarındaki Ocak aylarına nazaran 1.75 derece daha sıcak oldu. Geçen yılın başlarında yaşanan global sıcaklıklar, sıcak yüzey sularının doğu tropikal Pasifik’e yayıldığı doğal El Niño hava modeline dayandırılıyordu. ABD’li bilim kümesi Noaa’ya nazaran bu yıl, bunun yerine tam aksisi bir tesire sahip olması beklenen La Niña şartları gelişiyor. La Niña şu anda zayıf olsa da ve bazen sıcaklıklar üzerinde tam tesirini göstermesi birkaç ay alsa da, bu sene bilim insanları daha serin bir Ocak ayı bekliyordu. İngiltere Met Ofisi’nde aylık ve on yıllık tahminler başkanı Adam Scaife, “Birkaç ay evvel bana Ocak 2025’in Ocak 2024’e nazaran nasıl görüneceğini sorsaydınız, en yeterli iddiam daha serin olacağı tarafında olurdu. Artık o denli olmadığını görüyoruz ve bunun nedenini nitekim bilmiyoruz” diyor. Son birkaç yılın neden beklenenden daha sıcak geçtiğine dair birçok teori ortaya atıldı. Bu teorilerden biri, okyanusların 2023- 24 El Niño’suna verdiği uzun vadeli yansıyı içeriyor. El Niño olayının ısınmanın üzerindeki “kapağı kaldırmış” ve biriken okyanus ısısının atmosfere kaçmasına müsaade vermiş olabileceği tabir ediliyor. Lakin El Niño’nun sona ermesinden yaklaşık bir yıl sonra, bunun global sıcaklıkları nasıl direkt etkileyeceği belgisiz. Copernicus Müdür Yardımcısı Samantha Burgess’e nazaran, dünyanın öbür bölgelerindeki deniz sıcaklıklarının yüksek kalması, “okyanusun davranışının değişmekte olduğunu” gösteriyor olabilir.
Bir öbür teori, aerosoller
Öne çıkan bir öbür teori de atmosferdeki aerosol olarak bilinen küçük parçacıkların sayısındaki azalma. Communications Earth & Environment’ta yayınlanan bir araştırmaya nazaran, atmosferdeki aerosol parçacıklarının azalmasıyla hava kirliliğinin de azalması, Dünya’nın güç dengesizliğini artırarak gezegenimizin daha süratli ısınmasına yol açıyor. Aerosoller, atmosferde asılı duran minik katı yahut sıvı parçacıkları olarak tanımlanıyor ve endüstriyel faaliyetler, araç egzozları ve orman yangınları üzere insan kaynaklı ve doğal süreçler tarafından üretiliyor. Bu parçacıklar, Güneş‘ten gelen ışığın bir kısmını yansıtarak Dünya‘nın biraz daha soğuk kalmasına yardımcı oluyor lakin son yıllarda, hava kalitesini düzgünleştirme eforları kapsamında aerosol emisyonlarının azaltılması, bu soğutma tesirinin azalmasına ve hasebiyle global ısınmanın hızlanmasına neden oluyor. 1988’de ABD Senatosu’nda iklim değişikliği konusunda birinci yüksek profilli ihtarlardan birini yapan bilim adamı James Hansen, aerosollerin bu soğutma tesirinin BM tarafından hafife alındığını savunuyor. Birden fazla bilim insanı şimdi durumun bu türlü olduğuna ikna olmuş değil. Lakin, şayet doğruysa, bu daha evvel varsayılandan daha büyük bir iklim değişikliğinin kapıda olduğu manasına gelebilir. Şu anda bir çok bilim insanı, 2025’in 2023 ve 2024’ten biraz daha soğuk geçmesini bekliyor. Fakat bildikleri bir şey var ki, insanlık gezegeni ısıtmaya devam ettikçe er ya da geç diğer rekorlar da gelecek. Dr. Burgess, “Zaman içinde, 2025 muhtemelen yaşadığımız daha soğuk yıllardan biri olacak. Sera gazı emisyonlarının musluğunu kapatmadığımız sürece, global sıcaklıklar artmaya devam edecek” sözleri durumun ciddiyetini ortaya koyar nitelikte…
Yeni rekorlar gelebilir
2025’in 2023 ve 2024’ten biraz daha soğuk geçmesi bekleniyor. Lakin bilinen bir şey var ki, insanlık, gezegeni ısıtmaya devam ettikçe er ya da geç öbür rekorlar da gelecek.
