Çanakkale Kara Savaşları’nın şaşırtan detayları
Eceabat ilçesinde bulunan ve savaş sırasında silah tamirhanesi olarak kullanılan Bigalı Kalesi, savaşın şiddetini yansıtan en kıymetli tarihî yerler ortasında yer alıyor. Savaş sırasında Bigalı Kalesi’nde birinci 72 saat içerisinde 3 bine yakın silahın tamir edildiğini söyleyen ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, savaş boyunca 90 binden fazla silahın tamir edildiğini vurguladı.
Çanakkale Kara Muharebeleri’nin 25 Nisan 1915 yılında başladığını söyleyen Doç. Dr. Barış Borlat, “Savaş başladıktan çabucak sonra cephedeki askerin muharebeyi devam ettirebilmesi için en kıymetli araçlardan bir tanesi de silahlarının işlerliğinin devamlılığıydı. Bu hedefle aslında muharebenin birinci 48 saatinden sonra cephe sınırındaki silahların bakımı, yağlanması, tamir edilmesiyle ilgili temel bir sorunun ortaya çıktığını göreceğiz.
Bu maksatla Arıburnu bölgesinin çabucak cephe gerisinde bulunan Bigalı köyünün kuzey yamaçlarında birinci silah tamirhanesinin yapılmış olduğunu söyleyebiliriz. Fakat onunla birlikte Kilye Koyu’ndan başlamak üzere 5 ambar oluşturulmuş bu alanlarda silahların tamir süreci yapılacaktı. Lakin bir müddet sonra bilhassa Kabatepe açığından başlayan düşman donanma taşından kaynaklı olarak Bigalı köyü ve etrafındaki silah tamirhanesinin biz büyük hasar aldığını göreceğiz” dedi.
‘İŞARETLEMİŞ OLDUĞUNU SÖYLEYEBİLİRİZ’
Bigalı köyünün çabucak yanında 14 odalı, yeni bir silah tamirhanesinin yapıldığını söyleyen Doç. Dr. Borlat, “Ancak burası inançlı bir alan değildi. Zira 17 Mayıs 1915 günü Bigalı köyü ve etrafı bombardıman edilmişti. Bu amaçla Bigalı köyü ve etrafında bulunan silah tamirhanesi şu anda bulunmuş olduğumuz, Çanakkale Muharebesi esnasında Bigalı Kışlası olarak geçen Bigalı Kalesi’nin bulunduğu yere taşınmaya başladı. İstanbul kapısının bulunduğu alan bir tarihi yer haline gelmeye başladı. Bu emelle bulunduğumuz silah tamirhanesi için bir özel açılış hazırlanmış. Bu gayeyle 16 Temmuz 1915 günü resmi açılış yapılacaktı. Fakat resmi açılışa kadar silah tamirhanesi şu anda bulunduğumuz yerde devam etti. Kale içerisindeki kısımlarda yaklaşık 100 işçi vazife yapmaktaydı. Bu işçi 25 Nisan’dan sonra cephedeki muharebenin devamını sağlayabilmek emeliyle askerlerin, silahlarının bakımlarını, tamir süreçlerini yapmış, tamir süreci biten silahların kundak kısmına bir hilal basmak suretiyle aslında buraya geldiğini de ispatlamış, işaretlemiş olduğunu söyleyebiliriz” sözlerini kullandı.
‘3 MİLYON BOŞ KOVAN GEMİLERLE İSTANBUL’A GÖNDERİLMİŞ’
Doç. Dr. Borlat, şöyle devam etti:
“Bununla birlikte yalnızca cephe çizgisindeki tamir süreçleri değil, tıpkı vakitte bakım süreçleri bir yandan da toplanan cephe altındaki boş kovanlar şu an bulunduğumuz yere getirilmiş. Yalnızca bir ay içerisinde neredeyse 3 milyon boş kovan, gemiler vasıtasıyla bulunduğumuz yerden İstanbul’a gönderilmiş.
İstanbul’da bunlar eritilmek suretiyle tekrar muharebeye, muharebe sınırına kazandırıldığını söyleyebiliriz. Tıpkı vakitte cephe altındaki makineli tüfek, makineli tüfeklerin ve obüs toplarının tamir süreçleri gerçekleşmezse bunların İstanbul’a gönderildiği yerin de burası olduğunu söyleyebiliriz. Bu tamir süreçleri esnasında bazen kazalar meydana gelmiş. El bombalarının tamir esnasında kale içerisindeki tüfek ustalarının da biz kimi vakit burada bilhassa yaralanmış, hatta kimilerine şehit olmuş olduğunu göreceğiz.
Aynı vakitte kolordu komutanlığı bilhassa tamir süreci yapan ustaların motivasyonunu artırmak hedefiyle 10 tane askere de burada madalya vermek suretiyle onları onurlandırdığını söyleyebiliriz. Böylelikle aslında 25 Nisan günü başlayan kara savaşlarının devamını, işlerliğini sağlayabilmesi için de en kritik alanlardan birisi de ardımızda bulunan Bigalı Kalesi içerisindeki 3’üncü Kolordu’nun silah tamirhanesi olduğunu da söyleyebiliriz.”
’90 BİNDEN FAZLA SİLAHIN TAMİR EDİLDİĞİNİ SÖYLEYEBİLİRİZ’
Cephe çizgisi içerisindeki yoğunluğun tamir süreçlerine de yansıdığına dikkati çeken Doç. Dr. Barış Borlat, “25 Nisan başladığında Bigalı köyü ve etrafında neredeyse birinci 72 saat içerisinde 3 bine yakın silah tamiri yapılmıştı. Lakin Bigalı Kışlası içerisinde Çanakkale muharebeleri boyunca 90 binden fazla silahın tamir edildiğini söyleyebiliriz.
Sadece bunun değil birebir vakitte burada bulunan yaklaşık 10 milyondan fazla boş kovan da İstanbul’a Bigalı Kalesi aracılığıyla gönderilmiştir. Yapılan tamir süreçleri esnasında silahların bilhassa kundak kısımlarının almış olduğu hasarlar ve tamir süreçlerinin yoğunluğuna, sayılarına bakıldığında aslında cephe sınırı içerisindeki yoğunluk tamir süreçlerine ve cephe gerisindeki buradaki faaliyetlere de büyük oranda yansımış olduğunu söyleyebiliriz” diye konuştu.
DHA
