Avrupa’nın silahlanma hazırlığı savunma şirketlerine yaradı
ABD’de başkanlık koltuğundaki değişim, Avrupa’nın güvenlik siyasetlerini büyük ölçüde etkiledi. Evvelki lider Joe Biden döneminde Avrupa Birliği (AB) ile ABD ortasında savunma ve Ukrayna’ya takviye konusunda çok yakın bir ittifak bulunurken, bu yakın bağ Donald Trump’ın başkanlık koltuğuna oturmasıyla zedelendi.
Sert telaffuzları nedeniyle Avrupa’da aslında negatif bir algı oluşturan Trump’ın, Avrupa’ya ekonomik ve askeri açıdan uzaklıklı yaklaşımı münasebetlerde epey güçlü bir devrin başlangıcı oldu. Lider Trump’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Ukrayna’da süren savaşın sona erdirilmesine ait barış müzakereleri görüşmelerine AB ülkelerini dahil etmemesi de münasebetlerdeki arayı açtı. Barışın sağlanmasına ait diplomatik müzakerelerin arttığı devirde Avrupalı ülkeler masada yer almak istiyordu fakat bu talep ABD tarafından karşılık bulmadı.
Trump’ın Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile kameralar önünde tartışmasının akabinde ise durum daha da karmaşık bir hal alırken, ABD’nin Kiev’e askeri yardımları askıya alma kararı gelmesi Avrupa’da acil adım atılması gerekliliğini ortaya çıkardı.
Trump’ın 20 Ocak’ta vazifeye gelmesinin akabinde süratle değişen siyasetler, AB ve Ukrayna ile gerilen alakalar sonrası Avrupa ülkeleri savunma harcamalarını büyük ölçüde artırma kararlarını açıklamaya devam ediyor. Yeni kararlar piyasalarda savunma ve havacılık şirketlerinin paylarında ralli havası estiriyor.
Savunma ve havacılık paylarında bahar havası
Avrupa piyasalarında savunma ve havacılık şirketlerinin payları bu yılın başından itibaren artış gösterirken, Trump’ın geçen hafta cuma günü Zelenskiy ile tartışması ve AB önderlerinin Ukrayna’ya takviye açıklamaları sonrasında savunma payları bu hafta da yükseliş eğilimini sürdürdü.
Piyasa bedeli açısından Avrupa’nın en büyük savunma şirketi olan İngiltere merkezli BAE Systems’in payları, yılın birinci süreç günü 2 Ocak’tan itibaren yüzde 41 artarken, son bir haftadaki yükseliş yüzde 16’yı buldu. Avrupa merkezli çok uluslu havacılık şirketi Airbus payları de yılbaşından itibaren yüzde 8’e varan bedel kazandı. Şirketin payları son bir haftada yüzde 5’e yakın yükseldi.
Merkezi İtalya’da bulunan havacılık ve savunma şirketi Leonardo’nun paylarında yıl başından beri yüzde 78’i aşan artış görüldü. Leonardo payları, son bir haftada yüzde 20 paha kazandı.
Fransa merkezli havacılık, savunma, ulaşım ve güvenlik şirketi Thales Group paylarındaki yükseliş yılın başından beri yüzde 79’u, son bir haftada ise yüzde 28’i buldu. Almanya merkezli otomotiv modül üreticisi ve savunma şirketi Rheinmetall’in payları 2 Ocak’tan itibaren yaklaşık yüzde 99 arttı. Şirketin payları bir haftada yüzde 20 yakın kıymet kazandı.
Merkezi İngiltere’de bulunan havacılık ve savunma firması Rolls-Royce payları de yıl başından bu yana yüzde 36 yükselirken, son bir haftadaki artış yaklaşık yüzde 8 oldu. İsveçli havacılık ve savunma sanayi şirketi Saab payları de ocak başından itibaren yaklaşık yüzde 62 paha kıymet kazandı. Saab paylarında geçen haftadan bu yana da yüzde 17’nin üzerinde artış görüldü.
Fransız savunma firması Safran’ın payları yıl başından beri yaklaşık yüzde 20, son haftada ise yüzde 3,6 yükseldi.
Savunma harcamalarını artırma kararı alan ülkeler ve planları
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, bu hafta başında AB’nin yeni savunma paketi ve tekrar silahlanma planını tanıttı. Von der Leyen, Avrupa’nın güvenliği konusunda daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine dikkat çekerek, kelam konusu planla 800 milyar avroluk savunma harcamasının harekete geçebileceğini lisana getirdi.
AB üyesi ülkelerin savunma harcamalarını Gayri Safi Yurt İçi Hasılalarının (GSYH) yüzde 1,5’i oranında artırması durumunda dört yıllık müddette yaklaşık 650 milyar avroluk bir mali alan yaratabileceğini ve ayrıyeten ülkelere savunma yatırımı için 150 milyar avroluk kredi sağlayacak bir araç oluşturulabileceğini bildirdi.
AB başkanları yeni savunma paketi ve silahlanma planını ve Ukrayna’ya takviyesi görüşmek üzere 6 Mart’ta harika tepede bir ortaya geldi. Fransa, uzun vadeli bir savunma planı kapsamında bu alandaki harcamalarını 2030’a kadar yıllık 3 milyar avro artıracağını açıkladı.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, geçen hafta, ülkesinin savunma harcamalarını 2027’ye kadar GSYH’nin yüzde 2,5’ine çıkaracağını ve bu artışı finanse etmek için dış yardım bütçesinin yüzde 0,5’ten yüzde 0,3’ye çekileceğini duyurdu.
Almanya’da yeni hükümeti kurmasını beklenen partilerin temsilcileri, savunma harcamalarını artırmak için anayasada borç freninin gevşetilmesi ve hemen gereksinim duyulan altyapı yatırımları için gelecek 10 yılda kullanılmak üzere 500 milyar avroluk fon kurulması konusunda bu hafta mutabakata vardı.
NATO’nun Avrupalı üyelerinin GSYH’lerinin yüzde 2’sini savunmaya ayırma istikametinde amaçları bulunurken, tüm NATO üyeleri savunma alanında her yıl bu düzeyde harcama yapmıyor. Trump, Avrupa ülkelerinin savunmaya gereğince kaynak ayırmadığını savunurken, AB ülkelerinin savunma harcamaları GSYH’lerinin yüzde 1,9’u düzeyinde bulunuyor. Trump, NATO üyelerinden GSYH’lerinin yüzde 5’ini savunmaya harcamalarını talep ediyor.
AA
