ANALİZ: TL mevduatı 8 yılın zirvesine yükseldi
Ekonomi idaresi ve Merkez Bankası’nın uyguladığı siyasetler TL’ye itimadı yine inşa etmiş görünüyor. Haziran 2022’de yüzde 72’i aşarak tarihi doruğuna çıkan döviz kurlarına hassas mevduatın hissesi yeni yılda yüzde 41,3’e kadar gerilerken standart TL mevduatın hissesi tabandan döndü ve yüzde 60’a dayandı. Kasım 2016’daki düzeyleri yine görmeyi başaran TL mevduat oranlarının yükselmesi ve bu yıl da yurtiçi yerleşiklerin TL’ye ilgisinin sürmesi bekleniyor. Merkez Bankası datalarına nazaran geçen yıl yüzde 20,9 gerçek olarak paha kazanan TL’nin 2025’te daha az olsa da gerçek değerlemesini sürdürmesi kestirim ediliyor. Uzmanlara nazaran 2024 öncesinde yaşanan dolarizasyon riski de şimdilik geride kaldı.
Kurlardaki sert hareketler TL’yi unutturdu
Türkiye’de 2018 ile birlikte uygulanmaya başlayan bilhassa 2020 sonrasında düşük faiz ile devam eden iktisat ve para siyasetleri yurtiçi yerleşikleri klasik olarak tercih ettiği TL mevduat yatırımından uzaklaştırdı. 2018 sonrasında her yıl döviz kurlarında yaşanan sert hareketler yüksek enflasyon kıymet kaybeden mahallî para ünitesi nedeniyle yurtiçi yerleşikler istikametini döviz cinsi yatırımlara çevirdi. Bilhassa 2022 ile birlikte sert hareketleriyle dikkat çeken döviz kurları dövize hassas mevduatın toplam mevduat içindeki hissesinin tarihi tepelerine yükselmesine yol açtı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık datalarını aylıklandırarak EKONOMİ’nin yaptığı hesaba nazaran 2022 Haziran ayında yabancı para mevduatın toplam mevduat içindeki hissesi yüzde 72,5’e yükselerek rekor kırdı. 2021 Aralık’ta devreye alınan fakat döviz kurlarındaki hareketlerle getirisi değişen kur muhafazalı mevduatın da hissesi Haziran 2022’de yüzde 14,21, yabancı para mevduatın hissesi da yüzde 58,3 oldu. Yabancı para yani döviz tevdiat hesapları Haziran 2022’de tarihi en yüksek düzeyine çıktı. Standart TL mevduatın hissesi da yüzde 17,51 ile tarihi en düşük düzeyini gördü.
KKM’nin hissesi Ağustos 2023’te tepeyi gördü
Bundan sonra ise kur muhafazalı mevduat hesapları artmaya standart TL mevduatın hissesi dalgalı hareket etmeye devam. Tekrar BDDK bilgilerine nazaran kur muhafazalı mevduatın tarihi doruğu ise yüzde 26,14 toplam mevduat içindeki hisseye ulaştığı Ağustos 2023’te yakalandı.
Aynı dönemde Mayıs 2023 seçimleri sonrasında yeni Merkez Bankası ve iktisat idaresi klâsik para siyasetine geçişin de düğmesine birebir aylarda bastı. Yeni Merkez Bankası yüksek enflasyonla çabada sıkı para siyaseti ve gerçek bedelli TL enstrümanını kullandı birebir vakitte kur muhafazalı mevduattan da çıkış stratejisini devreye aldı.
Kur muhafazalı mevduat düşüşe başladı. 2023 boyunca yüzde 40’ın altında seyreden standart TL mevduatın hissesi 2024 yılına yüzde 42,45 ile başlamayı başardı. Kur muhafazalı mevduatın toplam mevduat içindeki hissesi yüzde 20’nin altında geriledi yabancı para mevduat ise yüzde 40 düzeyine indi. 2024 yılı TL için epeyce başarılı geride kaldı.
Her ay standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesi artmaya devam etti. 2024 yılını TL mevduat toplam mevduat içinde yüzde 58,46 hisseyle kapattı, kur muhafazalı mevduatın hissesi yüzde 6,26’ya indi, yabancı para mevduatın hissesi da yüzde 35,3 düzeyine indi.
Dolarizasyon riski ise yani toplam mevduat içinde dövize hassas mevduatın oranı ise yüzde 41,5’e geriledi. Yeni yılın birinci haftasında olumlu seyir sürüyor. Toplam mevduat içinde standart TL mevduatın hissesi yüzde 58,7’ye yükseldi, kur muhafazalı mevduatın hissesi yüzde 6’nın altına geriledi, yabancı para mevduatın hissesi da yüzde 35,37 oldu. Dolarizasyon riski ise yüzde 41,31’e kadar indi. Standart TL mevduatın hissesi Kasım 2016’da gördüğü düzeye 8 yıl sonra Haziran 2023’ten bu yana uygulanan siyasetler sayesinde yine ulaştı.
Döviz cinsi menkul değerler 71.4 milyar dolar geriledi
Yurtiçi yerleşiklerin döviz ve dövize endeksli varlıkları QNB ekonomistlerinin hesaplamalarına nazaran 2024 başından bu yana 71.4 milyar dolar geriledi. Bu düşüşün 59.2 miyar doları ise kur muhafazalı mevduattaki gerilemeyle ilgili oldu. Bilgi veren bankacılık kaynakları TL’nin potansiyel getirisi konusundaki olumlu görüşlerini koruduklarını lisana getirerek Merkez Bankası’nın enflasyonla çaba açısından gerektiğinde TL’ye dayanak olabileceğini görece güçlü rezervlere sahip olması, görece düşük cari açık ve faiz oranlarının yıl ortalamasında görece yüksek kalacak olmasının da bu görüşün ana noktalarını oluşturduğunu vurguladı.
Kaynaklar, TL’nin 2025’te, 2024 kadar olmasa da gerçek olarak kıymet kazanmasını bekliyor. Merkez Bankası rezervlerinde ise yükseliş devam ediyor. Tekrar bankacıların hesaplamalarına nazaran swap hariç net rezervlerde geçen haftanın birinci üç süreç gününde 4.5 milyar dolar artış yaşandı. Merkez Bankası net milletlerarası rezervleri 3 Ocak ile biten hafta itibariyle bir evvelki haftaya nazaran 4 milyar 55.9 milyon dolar artış ile 67 milyar 671.6 milyon dolar oldu. Bankanın toplam rezervleri ise 157 milyar 933 milyon dolara çıktı. Swap hariç net rezervler 46.7 milyar dolara yükseldi.
TL gerçek olarak %21 paha kazandı
Merkez Bankası datalarına nazaran TÜFE bazlı gerçek efektif döviz kuru Aralık 2024’te kasıma nazaran yüzde 0,1 arttı ve yüzde 67,21 düzeyine yükseldi. Bu Şubat 2021’den bu yana görülen en yüksek düzeye işaret ediyor. Böylelikle 2024 yılının tamamında Türk Lirası gerçek olarak yüzde 20,9 kıymet kazandı. Dolar/TL ise geçen yıl yüzde 19 yükseldi ve yükselişi tüketici enflasyonunun altında kaldı. Bu yıl ise ekonomistler dolar/TL’de her şey yolunda giderse yaklaşık yüzde 10 düzeyinde yükseliş bekliyor. 2025 sonu dolar/TL iddiaları de 41-44 düzeyleri ortasında değişiyor. Bu durum yeniden TL’nin gerçek olarak bedel kazanacağı manasına geliyor. Zira Merkez Bankası’nın 2025 yıl sonu enflasyon kestirimi yüzde 21, piyasanın ise yüzde 27-30 ortasında değişiyor. Dolar/ TL’nin artışı enflasyonun altında kalacak.
Kaynak: ekonomim