ANALİZ: Cari açık yeniden büyüyor; ne yapmalı?
Sabah gazetesi iktisat muharriri Nurullah Gür, yine büyümeye başlayan cari açık ile ilgili değerlendirmede bulundu.
Cari süreçler hesabı, beş ay boyunca verdiği artıdan sonra tekrar açık duruma geçiş yaptı. Kasım ayındaki 2.9 milyar dolarlık cari açığın en büyük nedeni ihracatın yavaşlaması oldu. Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 40-42’sini gerçekleştirdiği Avrupa Birliği’nde iktisadi aktivitenin zayıflaması ve TL’nin gerçek bazda paha kazanması, ihracatı olumsuz etkiliyor. Bununla birlikte aylık ithalat, kasım ayında 27 milyar doların üzerine çıktı. Bu sayı, 2024’ün birinci dokuz ayındaki ortalama ithalat sayısından yaklaşık 1.3 milyar dolar daha fazla.
Sıkı para siyasetinin başladığı 2023’ün yaz aylarından bu yana, yıllıklandırılmış cari açıkta 48.2 milyar dolarlık düşüş yaşandı. Lakin son aylarda düşüş suratı yavaşladı. Bu beklenen bir durumdu; zira cari açığı azaltan konjonktürel tesirler geri çekilirken yapısal ögeler ön plana çıkmaya başladı.
CARİ AÇIK BÜYÜYECEK
Önümüzdeki aylarda cari açıktaki güzelleşmenin durması ve hatta açık sayılarının bir ölçü yükselebileceği öngörülüyor. TL’deki gerçek pahalanma ithalatı teşvik etmeye başlarken, euro/dolar paritesindeki değişimler de dış ticaret sayılarını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle 2025 yılında cari süreçler istikrarı, 2024’teki kadar olumlu bir seyir izlemeyebilir.
Cari açıkta 2024 yılında yakaladığımız düşüş, büyük oranda konjonktürden kaynaklandı. Ekonomik soğumanın ithalatı frenlemesi ve global emtia fiyatlarındaki ölçülü seyir, cari açığı aşağıya çekti. Cari süreçler açığını kronikleştiren yapısal meselelerimiz hala geçerliliğini koruyor. Ekonomik aktivite yine ısındığında ve/veya emtia fiyatları arttığında, cari açık yükseliş eğilimine girme riski taşıyor.
ÇÖZÜM NE?
Hazır konjonktürün tesiriyle cari açık düşmüşken, 2025’te yapısal siyasetlere daha fazla vakit ve kaynak ayırıp bu kronik sorunu kökten çözmeye çalışmalıyız. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın bu bahse ait son yıllardaki gayretleri nitekim dikkate kıymet. Biraz daha omuz vermeye gereksinim var. Sorumluluk yalnızca devlette değil; şirketlerin ve hanelerin de sürece en az devlet kadar dayanak vermeleri gerekiyor.
