ABD’deki ‘altın beyinler’ kaçıyor!
ABD’de Cumhuriyetçi Donald Trump’ın başkanlık koltuğuna oturduğu ocak ayından bu yana keskin değişiklikleri de beraberinde getiren politik adımları, bilim etraflarında kaygı ve tedirginlik yarattı.
Trump idaresinin aldığı kararlarla ülkedeki kimi laboratuvarlar kapatıldı ve kimi araştırma alanlarında fon kesintilerine gidildi.
Fon kesintilerinden etkilenen iklim, biyolojik çeşitlilik, kirlilik ve bayan çalışmaları üzere araştırma alanlarında çalışan yüzlerce kişi ise toplu olarak işten çıkarıldı.
İşten çıkarılanların ortasında ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetimi (NOAA) bünyesinde bir yıldan daha kısa müddettir çalışan ve deneme sürecinde bulunan yaklaşık 800 ve Çevre Koruma Ajansı (EPA) bünyesinde misyon yapan yaklaşık 400 işçi de yer aldı.
ABD Savunma Bakanlığı da mart ayında ortalarında iklim değişikliğinin tesirleriyle ilgili araştırmaların da yer aldığı portföyündeki 90’dan fazla çalışmada kesintiye gittiğini duyurdu.
Ayrıca ABD Ticaret Bakanlığı, Princeton Üniversitesinin, Ulusal Okyanus ve Atmosfer Yönetiminin (NOAA) gayeleriyle uyuşmadığı gerekçesiyle iklimle bağlantılı 3 araştırma projesine sağlanan yaklaşık 4 milyon dolar bedelindeki fonun kesileceğini açıkladı.
İklim araştırmaları konusunda ortaya koydukları bilgilerle alanda yapılan araştırmalara katkı sunan en kritik kurumlar ortasında yer alan NOAA ve EPA da dahil araştırmacıların toplu işten çıkarılmaları, kimi laboratuvarlarının kapatılması, bilimsel araştırma yürütülen alanlarının kısıtlanması, yalnızca ABD’de değil birebir vakitte ABD’deki kurumlarla çalışan global işbirlikçileri için de belirsizlik oluşturdu.
Çok sayıda araştırmacı ABD’den gitmek istiyor
Bilimsel araştırma dergisi Nature’un anketine nazaran, ABD’de 4 araştırmacıdan 3’ü, hükümetin kısıtlayıcı önlemlerinin akabinde ülkeyi terk etmeyi düşünüyor.
1650 kişinin yanıtladığı ankette iştirakçilerin 1200’den fazlası Kanada, Avrupa ya da Avustralya’ya gitmeyi düşündüğünü söyledi.
Öte yandan ABD’nin önde gelen üniversitelerinde profesör ya da kıdemli akademisyen olarak vazife yapan isimlerin de farklı bir ülkede çalışmak için müracaatta bulundukları istikametindeki haberler basına yansıdı.
2025’in birinci 3 ayında İngiltere’de iş müracaatında bulunan yabancıların ortasında Amerikalıların oranı geçen yıl tıpkı periyoda kıyasla yüzde 2,5 artarak yüzde 8,5 oldu.
Avrupa, ABD’nin beyin göçünü fırsata çevirmek istiyor
Düzensizlik, belirsizlik, fon kesintileri, göç kısıtlamaları ve Trump idaresinin azalan memleketler arası işbirliği, ülkedeki bilim insanları için olumsuz hava yaratırken Avrupa, ABD’yi terk edecek beyinlere kapılarını açmak için kolları sıvadı.
Alman Der Spiegel mecmuasında 8 Alman profesör ve araştırmacı yayımladıkları ortak açıklamada, “Almanya için 100 parlak beyin” daveti yaptı. Akademisyenler, Albert Einstein ve Lise Meitner üzere bilim insanlarının Nazi Almanyası’ndan kaçarak göç ettiklerini hatırlatarak, Almanya’nın ABD’li araştırmacılara kucak açarak o periyot yaşadığı beyin göçünü bilakis çevirme fırsatı yakalayabileceğini belirtti.
Öte yandan Almanya, Fransa ve İspanya dahil birtakım Avrupa hükümetleri, ABD’de işinden olan ve yeni fırsatlar arayan akademik çalışanı çekmek için Avrupa Kurulunu süratle harekete geçmeye çağırdı.
AB Komitesinin “Startup, Araştırma ve İnovasyon”dan sorumlu üyesi Ekaterina Zaharieva, ABD’de hükümetin siyasetlerinden etkilenen araştırmacılara ait, “Bu global görüntü, Avrupa’nın bilim ve araştırma için inançlı bir yer olmaya devam edeceğini dünyaya göstermek için bir fırsat.” dedi.
Avrupa’nın hem milletlerarası hem Avrupalı araştırmacıları çeken bilim için en güzel yer olması gerektiğini vurgulayan Zaharieva, ABD’li bilim insanlarını çekmek için birliğin bilimsel araştırma kuruluşu olan Avrupa Araştırma Kurulu tarafından sunulan mali takviyesi artıracaklarını duyurdu.
Zaharieva, 13 AB ülkesinin Brüksel idaresini ABD’nin beyin göçü için harekete geçmeye çağırdığı mektup yazdığını, Avrupa Kurulunun ABD’nin “en yeteneklileri” için özel vize sağlama konusunda çalıştığını kaydederek, Avrupa’nın akademik özgürlüğü savunmada tarihi sorumluluğunun bulunduğunu vurguladı.
Avrupa harekete geçti
Uzun yıllardır yükseköğretime yatırım konusunda ABD’nin gerisinde kalan Avrupa’nın, Amerikalı araştırmacılara kapılarını açması için bu kesimde önemli yatırım yapması ve fon artışına gitmesi gerekiyor.
Fransız ulusal basınında yer alan haberlere nazaran Marsilya da Donald Trump’ın siyasetleri sonrası “susturulan, sansürlenen ve fonları kesilen” onlarca bilim insanına mesken sahipliği yapmaya hazırlanan kentler ortasında yer alıyor.
Bu kapsamda Aix-Marseille Üniversitesinde “Bilim İçin İnançlı Yer” platformu kuruldu. Üniversite Başkanı Eric Berton, 120’si NASA ve Stanford dahil olmak üzere ABD’deki kurumlarda çalışan 300’ü aşkın Amerikalı araştırmacının 7 Mart’ta başlatılan 15 milyon avroluk platforma ilgi gösterdiğini söyledi.
Breton, Trump’ın siyasetlerinden etkilenen sıhhat, LGBT, tıp, epidemiyoloji ve iklim değişikliği üzere alanlarda çalışan Amerikalı bilim insanlarını Marsilya’ya çekmeyi hedeflediklerini kaydetti.
Trump’ın siyasetlerinden etkilenerek ABD’den birinci araştırmacıların haziran ayında geleceğini belirten Berton, araştırmacıların ailelerinin de Avrupa’ya göç etmesini kolaylaştırmak için çalışmalarını sürdürdüklerini söyledi.
Berton, ayrıyeten 10 Avrupa üniversitesinin misal programlar başlatmak için kendisiyle bağlantıya geçtiklerini anlattı.
Benzer formda Belçika’daki Vrije Universiteit Brussel (VUB) da ABD siyasetlerinin “kurbanı” olan araştırmacıları çekmek için fon ayırdığını ve karşılama merkezi oluşturduğunu duyurdu.
Üniversitelerin yanı sıra mahallî idareler de ABD’nin “parlak beyinleri” için harekete geçti. ABD’den göç edecek bilim insanları için kentin güçlü bir alternatif olmasını sağlamak isteyen Berlin Belediyesi, bunun için özel fon ayıracağını duyurdu.
Hollanda Eğitim Bakanı Eppo Bruins ise Avrupa ve Hollanda için altın pahasındaki milletlerarası bilim insanları için özel fon ayırmanın hükümetin önceliği olması gerektiğini vurguladı.
AA
