ABD-Çin arasında seçim yapmak istemeyen ülkeler ADF’ye yöneliyor.
Küresel siyasetin giderek kutuplaştığı ve ülkelerin Amerika ya da Çin ortasında bir tercih yapmaya zorlandığı bir devirde Türkiye, Antalya Diplomasi Forumu (ADF) ile dikkat cazibeli bir diplomatik atılım yaptı. Avrupa’dan Afrika’ya, Latin Amerika’dan Asya’ya kadar birçok ülke, “Bize bir alternatif sunun” davetinde bulunurken, Türkiye’nin konut sahipliğinde düzenlenen ADF’nin bu davetlere direkt yanıt verdiği belirtiliyor. Avrupalı uzmanlara nazaran Antalya Diplomasi Forumu, Amerika ve Çin’in domine ettiği ikili sisteme karşı çok kutuplu dünyanın sesi olabilir.
Bu yıl “Ayrışan Bir Dünyada Diplomasiyi Sahiplenmek” temasıyla düzenlenen forum, yalnızca bir aktiflik olmanın ötesine geçerek global siyasete istikamet veren bir platform haline gelmeye başladı. Bilhassa Türkiye’nin etkin diplomatik çabaları, forumun aktifliğini artırırken; ABD-Çin rekabetine alternatif bir çizginin doğmasına önayak oldu.
TRUMP DOKTRİNİNE SERT YANSILAR: “YA BENİMLE YA BANA KARŞISIN” DAYATMASI
Amerika Birleşik Devletleri, bilhassa Donald Trump‘ın tesiriyle yine şekillenen dış siyasetinde, ülkeleri adeta siyah-beyaz bir tercihe zorluyor. “Önce Amerika” doktriniyle hareket eden Trump, Çin’i her alanda izole etmeye çalışıyor. Bu kapsamda, ülkeleri Çin ile olan bağlarını koparmaya zorlayan Washington, kendi kurallarını dayatan bir dış siyaset izliyor.
Trump’ın planı yalnızca Çin’i izole etmek değil; tıpkı vakitte Türkiye, Hindistan, Avrupa Birliği ve Brezilya üzere bağımsız diplomasi izleyen aktörleri de etkisizleştirmek. Avrupalı analistlerin tabirine nazaran, bağımsız dış siyaset ve tarafsızlık, Trump’ın siyah-beyaz dünyasında tehdit olarak algılanıyor. Bu yaklaşım, dünya genelinde hem demokratik kıymetleri hem de ekonomik istikrarı zorluyor.
TEK SEÇENEĞİN “AMERİKA” OLDUĞU TERTİP ARTIK SORGULANIYOR
ABD’nin müttefiklerinden bile kendi kaidelerine mutlak ahenk talep etmesi, global yansıyı artırıyor. Bilhassa Amerikan LNG’si üzere değerli güç kaynaklarının dayatılması, Avrupa’nın ve Türkiye’nin sanayi üretimini zorluyor. Bu durum, fiyat artışlarına, rekabet gücünün düşmesine ve sürdürülebilirlikten uzak güç siyasetlerine neden oluyor. Birebir biçimde, Çin’le olan ticari bağların kesilmesi davetleri da 700 milyar avroluk pazardan vazgeçmek manasına geliyor.
Avrupalı uzmanlar, bu cins dayatmaların hem Batılı hem de yükselen ekonomiler için uzun vadede sürdürülemez olduğunu belirtiyor. Artık birçok ülke için tahlil, iki kutuplu sistemin dışına çıkmak ve kendi diplomatik özerkliğini korumaktan geçiyor.
ADF, DÜNYAYA ALTERNATİF DİPLOMASİ PLATFORMU SUNDU
Antalya Diplomasi Forumu, tam da bu muhtaçlıktan doğan ve Türkiye’nin liderliğinde şekillenen yeni bir diplomatik soluk olarak karşımıza çıkıyor. Forumda, Türk diplomatlar çok sayıda bölge temsilcisiyle temas kurarak altyapıdan ticarete, gümrüklerden güce kadar birçok başlıkta yapan diyaloglar yürüttü.
Avrupa Komşuluk Kurulu Yöneticisi Samuel Doveri Vesterbye, kaleme aldığı tahlilde, ADF’nin global siyasette değerli bir boşluğu doldurduğunu vurguladı. Vesterbye’ye nazaran, dünyada sadece iki güçle hudutlu bir sistemi kabullenmek istemeyen ülkeler için Antalya, üçüncü bir yol sunuyor.
ADF’nin ana bildirisi netti: “Amerika ya da Çin ortasında seçim yapmak istemiyoruz.” 195 ülkenin yaşadığı bir dünyada yalnızca iki büyük gücün bahtı belirlemesi ne demokratik ne de sürdürülebilir. Bu bağlamda Antalya Diplomasi Forumu, “tarafsız, özerk ve çoğulcu” bir dünya tertibi isteyenler için umut oldu.
TÜRKİYE, ÇOK KUTUPLU DÜNYANIN MERKEZ ÜLKESİ OLABİLİR
ADF’nin başarısı yalnızca kısa vadeli diplomatik temaslardan ibaret değil. Forum, Türkiye’nin milletlerarası siyasetteki çok istikametli ve yapan rolünü de tekrar ortaya koydu. ABD-Çin tansiyonu karşısında “ya bizimlesin ya da düşmansın” anlayışına karşı çıkan Türkiye, yeni dünya tertibinin şekillenmesinde merkezi bir aktör olabileceğini net biçimde gösterdi.
Avrupa, Asya, Afrika ve Latin Amerika’dan temsilcilerin Türkiye’nin açtığı bu yola ilgi göstermesi, Antalya Diplomasi Forumu’nun memleketler arası meşruiyetini de pekiştirdi. Uzmanlara nazaran Türkiye, diplomatik özerklik talebinde bulunan ülkeler için emniyetli bir platform olma yolunda ilerliyor.
DÜNYA, TÜRKİYE’NİN ÖNCÜLÜĞÜNDE ÜÇÜNCÜ YOLU ARIYOR
Sonuç olarak, Antalya Diplomasi Forumu, sadece Türkiye’nin değil, çok sayıda ülkenin ortak taleplerine karşılık vermeyi başardı. Global siyasetin tekrar formlandığı bu devirde, ADF; yeni kuşak diplomasi, çok kutuplu dünya düzeni ve diplomatik özerklik kavramlarının merkezi haline geldi.
Amerika ve Çin’in baskısı altında ezilmek istemeyen ülkeler için Türkiye’nin sunduğu bu yeni vizyon, geleceğin memleketler arası bağlarını derinden etkileyebilir.
