Volkan uyarısında yeni dönem! 30 dakikalık hayat kurtaran avantaj

Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (Caltech) ve İzlandalı bilim insanlarının iş birliğiyle geliştirilen yeni bir sistem, fiber optik kabloları birer yer sensörüne dönüştürerek volkanik patlamaları evvelden haber verebiliyor. Sistem, birinci olarak İzlanda’nın volkanik açıdan faal bölgesi Reykjanes Yarımadası’nda test edildi.

Reykjanes Yarımadası, sık sık lav akıntıları ve magma hareketleriyle gündeme gelen bir bölge. Caltech grubu, 10 Kasım 2023’teki büyük magma hareketinden sonra 100 kilometrelik fiber optik sınır döşeyerek sistemi devreye aldı. Bu sayede bölgede yaşayan halk, potansiyel bir patlamadan 30 dakika evvel uyarılabilecek.

Sistemin temelini oluşturan “Dağıtılmış Akustik Algılama” (DAS) teknolojisi, kullanılmayan fiber optik sınırlara gönderilen lazer darbelerinin yer altı titreşimlerinden nasıl etkilendiğini izliyor. Lazer ışığının fazında oluşan mikroskobik değişiklikler, magma hareketlerini ve yer deformasyonlarını anında tespit edebiliyor.

100 kilometrelik fiber kablo, binlerce klâsik sismik sensörün fonksiyonunu yerine getirebiliyor. Sistemin yüksek çözünürlüğü sayesinde magma hareketlerinin milimetrik ilerleyişi dahi izlenebiliyor. Bu özellik, DAS’ı klasik GPS ve uydu sistemlerine nazaran çok daha üstün hale getiriyor.

Çalışmanın başyazarı Jiaxuan Li, geliştirilen teknolojinin sadece akademik bir muvaffakiyet olmadığını vurguladı. “Bu sistem, sırf bilim insanlarının değil, bölge halkının da güvenliğini sağlamak için büyük bir fırsat sunuyor” diyen Li, DAS sisteminin gelecekte afet idaresinde standart haline gelebileceğini belirtti.

Reykjanes Yarımadası’nda bir yıl boyunca data toplayan sistem, ön ikaz sistemi olarak geliştirildi. Volkanik patlamaları saatler öncesinden haber verebilecek kapasiteye sahip olan sistem, bilhassa ağır nüfuslu ve riskli bölgelerde can kaybını en aza indirmek için kullanılabilecek.

Kaynak: istanbulticaretgazetesi.com