Merkez Bankasından tarihi veri hamlesi: Faiz ve kâr payı bir araya getirildi

TCMB’den dikkat çeken atak: Faiz istatistiklerinin kapsamı genişletildi, kâr oranları birinci defa ayrıntılı biçimde yayımlandı. Tüketici kredilerinde çarpıcı fark gözler önüne serildi.

FAİZ VE KÂR HİSSESİ ARTIK BİREBİR ÇATI ALTINDA

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), “Faiz İstatistikleri” yayınının kapsamını genişleterek, “Faiz ve Kâr Hissesi İstatistikleri” başlığı altında yeni bilgi setlerini kamuoyuyla paylaşmaya başladı. Duyuru, Banka’nın internet sitesinde yayımlandı.

Yapılan açıklamada şu tabirlere yer verildi:

“Faiz İstatistikleri yayını, kapsamı genişletilerek yeni serilerle birlikte Faiz ve Kâr Hissesi İstatistikleri başlığı altında yayımlanmaya başlanmıştır.”

Yeni sistemle birlikte; katılım bankalarının kredi ve katılma hesabı kâr oranları, finansman şirketlerinin aylık stok kredi faiz oranları, bankaların aylık stok kredi faiz oranları, tasarruf ve ticari mevduat faiz oranları ile fiilen uygulanan en yüksek işletme kredisi faiz oranları kamuoyuna açıldı.

Detaylı datalara, EVDS/Tüm Seriler/Faiz ve Kâr Hissesi İstatistikleri başlığından ulaşılabileceği bildirildi.

KÂR HİSSESİ İSTATİSTİKLERİNE ÖZEL TAHLİL YAYINLANDI

Verilerle eş vakitli olarak, TCMB’nin blog sayfası “Merkezin Güncesi” üzerinden yayımlanan “Katılım Bankaları Kâr Hissesi İstatistikleri” başlıklı tahlil de dikkat çekti.

TCMB Data Yönetişimi ve İstatistik Genel Müdürlüğü‘nden Berrin Burcu Dügün, Numan Alanlı ve Onur Koca imzasıyla yayımlanan tahlilde, iştirak bankacılığı ile klasik bankacılık ortasındaki yapısal farklar ve bu farkların getiri oranlarına tesiri değerlendirildi.

FAİZ YÜKSELİNCE KÂR HİSSELERİ GERİDEN TAKİP EDİYOR

Analizde, TL cinsi katılma hesaplarına uygulanan haftalık kâr hissesi oranlarının, mevduat faiz oranlarıyla misal seyir izlediği, ancak faiz artışlarında kâr hisselerinin gecikmeli reaksiyon verdiği vurgulandı. Bu gecikmenin nedeni, yeni ve eski hesap getirileri ortasındaki zamansal fark olarak açıklandı.

Aynı tahlil, döviz cinsinden hesaplar için de çarpıcı karşılaştırmalar içerdi:

• ABD doları hesaplarında kâr ve faiz getirilerinin benzer olduğu,

• Avro cinsi hesaplarda ise kâr hissesi oranlarının faiz oranlarını aştığı tespit edildi.

KATILIM BANKALARI TÜKETİCİ KREDİLERİNDE DAHA UCUZ

En dikkat çeken farklardan biri ise kredi tarafında ortaya çıktı. Tüketici kredilerine yönelik değerlendirmelerde şu tespitlere yer verildi:

“Ticari kredilerde uygulanan faiz ve kâr oranları birbirine yakınken, tüketici kredilerinde iştirak bankalarının kâr oranları daha düşük.”

Bu farkın bilhassa 2023 Ağustos ayından sonra keskinleştiği belirtilirken, iştirak bankalarının ihtiyaç kredisi kapsamındaki eserleri sonlu formda sunabildiği de vurgulandı. Mevzuat gereği, bu bankalar doğrudan nakit finansmanı yasaya ters formda sunamıyor.

Bu durumun sonucu ise sayılarla açıklandı:

• Bankacılık bölümünde muhtaçlık kredilerinin tüketici kredileri içindeki hissesi: %74

• Katılım bankalarında tıpkı oranın düzeyi: Yalnızca %17

Bu farkın, iştirak bankalarının yalnızca hac/umre, eğitim ve sağlam tüketim mallarına yönelik finansman sunmasından kaynaklandığı vurgulandı. Ayrıyeten, bu finansman direkt satıcıya ödeme halinde gerçekleşiyor.