Mahkumlara tahliye kararı: Ceza infaz düzenlemesinde köklü bir değişiklik

Cezaevlerindeki çok yoğunluk, Adalet Bakanlığı‘nı harekete geçirdi. Ceza infaz düzenlemesinde esaslı bir değişiklik için geri sayım başladı. Kovid-19 sürecinde uygulanan süreksiz düzenleme örnek alındı. Yapılacak düzenlemeyle 31 Temmuz 2023’ten evvel kabahat işleyenlerin, cezalarının son 5 yılında denetimli serbestlikten yararlanarak tahliye edilmeleri planlanıyor. Birinci etapta 50 bin mahkûmun hür kalması bekleniyor. Bu adım, hem eşitlik sağlanması hem de cezaevlerindeki kapasite fazlası yükün hafifletilmesi için atılacak.

KAPASİTENİN ÜZERİNDE 100 BİN KİŞİ VAR

Adalet Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’deki ceza infaz kurumlarının kapasitesi 299 bin 881 kişi ile sonlu. Lakin cezaevlerinde hala 403 bin 60 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Bu sayılar, kapasitenin yaklaşık 100 bin kişi üzerinde olduğunu ortaya koyuyor. Bakanlık, bu yoğunluğu azaltmak için kapsamlı bir tahlil ararken, daha evvel uygulanan Kovid-19 müsaade modeli yine gündeme alındı.

KOVİD-19 MODELİ TEKRAR MASADA

Nisan 2020’de devreye giren ve 19 sefer uzatılan Kovid-19 izni, birçok mahkûmun cezaevinden süreksiz olarak çıkmasına imkan tanımıştı. Bu uygulama, 31 Temmuz 2023’te sona erdi. Lakin o devirde, denetimli özgürlük mühletine 5 yıl kala mahkûmların geri çağrılmaması kararlaştırıldı. Yeni düzenleme ise bu uygulamanın kapsamını genişletmeyi hedefliyor. “Eşitliğin sağlanması” gayesiyle, 31 Temmuz 2023’e kadar kabahat işleyen herkesi kapsayacak biçimde bir taslak çalışma hazırlandı.

CEZAEVİNE HİÇ GİRMEYENLER DE YARARLANACAK

Taslağa nazaran, 31 Temmuz 2023’e kadar hata işlemiş olan bireylerin, ceza mühletlerine bakılmaksızın kontrollü hürlüğe alınması öngörülüyor. Cezası 5 yılın altında olanlar ise hiç cezaevine girmeyecek. Bu, hem hâlihazırda cezaevinde bulunanları hem de cezası katılaşmamış lakin cürüm tarihi düzenlemeye uyan fertleri kapsayacak. Böylelikle, tensip edilen tahliye sayısının 50 bini aşması bekleniyor.

SİYASİ TAKVİYE SAĞLANDI, MECLİS’E GELİYOR

AK Parti ve MHP, hazırlanan düzenlemeye takviye verdi. Planlanan formül, düzenlemenin rastgele bir yasa teklifine önergeyle eklenmesi ve geniş uzlaşıyla Meclis’ten geçirilmesi tarafında. Hükûmet yetkilileri, bu adımı “eşitlik sağlama” ve “sistem rahatlatma” gayesiyle attıklarını belirtti. Uzlaşı sağlanırsa, teklif süratlice yasalaşacak.

YARGI YOLU VE AYM RİSKİ GÖZ ÖNÜNDE

Bu düzenleme, birtakım etraflarda “kısmi af” olarak nitelendiriliyor. Çünkü Anayasa Mahkemesi (AYM) daha evvel kontrollü özgürlüğü 3 yıla çıkaran düzenlemeye hudutlu onay vermişti. Artık ise bu müddetin 5 yıla çıkarılması hâlinde AYM’nin düzenlemeyi “af” olarak değerlendirip iptal edebileceği öngörülüyor. Fakat hukukçular, AYM kararlarının geriye yürümeyeceği için, düzenleme yürürlüğe girene kadar tahliye edilen binlerce kişinin yine cezaevine dönmesinin mümkün olmayacağını belirtti.

DÜZENLEME YÜRÜRLÜĞE GİRERSE NE OLACAK?

Eğer taslak onaylanırsa:

• 31 Temmuz 2023 öncesi cürüm işleyen herkes 5 yıl kontrollü özgürlükten yararlanacak.

• Cezası 5 yılın altında olanlar hiç cezaevine girmeyecek.

• Cezaevindekiler, ceza müddetlerinin son 5 yılında tahliye edilecek.

• Tahliye edilecek mahkûm sayısı ilk etapta 50 bini aşacak.

• Bu süreçte kontrollü özgürlük sıkı takip ve denetim altında yürütülecek.

SÜRECİN DEVAMI YAKINDAN TAKİP EDİLECEK

Henüz netleşmemiş olsa da düzenlemenin yakın vakitte Meclis gündemine gelmesi bekleniyor. Hem adalet sistemi hem de mahkûm yakınları bu gelişmeyi yakından izliyor. Yeni düzenleme hayata geçerse, Türkiye’deki infaz sistemi esaslı biçimde değişmiş olacak.