Demir nedir, vücutta ne işe yarar ve eksikliğinde nasıl hissederim?

Demir, bedenin sağlıklı çalışması için olmazsa olmaz bir mineraldir. Eksikliği durumunda yorgunluk, solgunluk, baş dönmesi üzere belirtiler ortaya çıkabilir. Pekala ancak vücudumuzda nasıl çalışır, eksikliğini nasıl anlarım?

Demir nedir ve bedende ne işe fayda?

Demir, bedenimiz için hayati ehemmiyete sahip bir mineraldir. En kıymetli vazifesi, oksijen taşıyan hemoglobin isimli proteinin yapısında bulunarak kan hücrelerine oksijen taşınmasını sağlamaktır. Birebir vakitte miyoglobin ismi verilen kas dokusundaki proteinin bileşenlerinden biri olup kaslara oksijen depolanmasına yardımcı olur.

• Bağışıklık sistemini dayanaklar, hastalıklara karşı direnci artırır.

• Beyin işlevlerini güçlendirir, konsantrasyonu artırır.

• Enerji üretimine katkı sağlar, yorgunluk hissini azaltır.

• Hücre yenilenmesini destekleyerek saç ve tırnak sıhhatini korur

Demir eksikliği nedir?

Demir eksikliği, bedende kâfi ölçüde demir bulunmadığında ortaya çıkar ve ekseriyetle demir eksikliği anemisi (kansızlık) olarak bilinir. Demirin kâfi olmaması, kırmızı kan hücrelerinin azalmasına neden olur ve bedenin oksijen taşıma kapasitesi düşer.

Demir eksikliğinin belirtileri

Demir eksikliğinin erken etaplarda belirti vermemesi mümkündür. Lakin ilerlediğinde şu semptomlar ortaya çıkabilir:

• Kronik yorgunluk ve halsizlik (Vücuda gereğince oksijen taşınmadığı için güç düşüklüğü hissedilir.)

• Baş dönmesi ve bayılma hissi

• Soluk cilt, dudak ve göz içlerinde solgunluk

• Nefes darlığı ve çarpıntı (Hücrelere kâfi oksijen gitmediğinden kalp daha fazla çalışmak zorunda kalır.)

• Baş ağrısı ve odaklanma güçlüğü

• Tırnaklarda kırılma, saç dökülmesi

• Ellerde ve ayaklarda üşüme hissi

• Ağız kenarında yaralar, lisanda hassasiyet ve şişme

• Toprak, buz yahut kağıt üzere unsurları yeme isteği (pika sendromu)

Demir eksikliği nasıl anlaşılır?

Demir eksikliğinin kesin teşhisi için kan testi gereklidir. Hekiminiz, şu testleri isteyebilir:

• Hemoglobin ve hematokrit testleri (Kan hücrelerinin sayısını belirler.)

• Serum demir testi (Kandaki demir düzeyini ölçer.)

• Ferritin testi (Vücuttaki demir depolarının durumunu gösterir.)

• Total demir bağlama kapasitesi (TİBK) testi (Vücudun demir taşıma kapasitesini kıymetlendirir.)

Demir eksikliği olanlar nasıl beslenmeli?

Demir eksikliğini gidermek için beslenme tertibinde kimi değişiklikler yapmak epeyce tesirli olabilir. İşte demir eksikliğine karşı teklifler:

1. Demir Açısından Varlıklı Besinler Tüketin

• Kırmızı et (sığır eti, kuzu eti)

• Sakatat (özellikle karaciğer)

• Beyaz et (tavuk, hindi, balık)

• Yumurta (özellikle sarısı)

• Koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı, roka)

• Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)

• Kuruyemişler (badem, fındık, kabak çekirdeği)

• Tam tahıllar (yulaf, bulgur, kepekli ekmek)

• Kuru meyveler (kuru üzüm, hurma, kayısı)

2. C Vitamini ile Birlikte Tüketin

C vitamini, demirin emilimini artırır. Demir açısından varlıklı besinleri şu besinlerle tüketebilirsiniz:

• Portakal, mandalina, limon

• Domates, kırmızı biber

• Maydanoz, kuşburnu

3. Çay ve Kahve Tüketimini Azaltın

Çay ve kahvedeki tanenler, demir emilimini azaltır. Bilhassa yemeklerden çabucak sonra tüketmek yerine en az 1 saat beklemek yararlıdır.

4. Demir Desteği Gerekebilir

Eğer önemli bir demir eksikliğiniz varsa, doktor önerisiyle demir takviyesi kullanabilirsiniz. Fakat destekler mide rahatsızlığı yapabilir, bu yüzden tok karnına ve C vitamini ile almak daha tesirli olabilir.

5. Demir İçeriği Yüksek Kombinasyonlar Deneyin

• Kırmızı et + limonlu yeşil salata

• Mercimek çorbası + bol limon

• Kuru kayısı + badem atıştırmalığı

• Ispanak yemeği + yoğurt yerine C vitamini kaynağı sebzeler

Düzenli ve istikrarlı bir beslenme ile demir düzeyinizi artırabilirsiniz. Şayet yorgunluk, baş dönmesi üzere belirtiler devam ederse, en kısa vakitte bir uzmana başvurmanız gerekir