Uzayda dokuz ay geçiren insana ne olur?
Güney Galler Üniversitesi’nden İnsan Fizyolojisi Uzmanı Prof. Damian Bailey, “Uzay, insanlığın şimdiye kadar karşılaştığı en şiddetli ortamdır ve bedenimiz bu çok şartlara ahenk sağlayacak formda evrimleşmemiştir” dedi.
Vücut üzerindeki etkiler
Astronotlar birinci etapta uzayda olmanın rahatlatıcı bir his verdiğini belirtiyor. 2015’te ISS’e giden astronot Tim Peake, “Başlangıçta tatildeymişsiniz üzere hissediyorsunuz.
Kalbiniz daha az çalışıyor, kaslarınız ve kemikleriniz daha az zorlanıyor ve yer çekimsiz ortamda süzülüyorsunuz” tabirlerini kullandı.
Ancak beden için bu rahatlama süreci uzun vadede önemli değişimlere yol açıyor.
Kaslar ve kemikler zayıflıyor
Dünyada kolay bir formda ayakta durmak bile kasların çalışmasını sağlarken, mikro yer çekimi ortamında kaslar neredeyse hiç kullanılmıyor. Yer çekimi olmadığı için kaslar ve kemikler süratle zayıflıyor.
Prof. Bailey, “Astronotlar her ay kas ve kemik kütlelerinin yaklaşık %1’ini kaybediyor. Bu durum, hızlandırılmış bir yaşlanma sürecine benziyor” dedi.
Bu nedenle astronotlar uzayda her gün iki saatlik antrenman programına tabi tutuluyor. Koşu bandı, idman bisikleti ve yük kaldırma çalışmaları yaparak kas ve kemik kütlelerini müdafaaya çalışıyorlar.
Ancak Dünya’ya döndüklerinde kaybettikleri kas kütlesini yine kazanmak aylar, kemik yoğunluğunu geri kazanmak ise yıllar sürebiliyor.
Beyin ve gözlerde değişim
Mikro yer çekimi, beden sıvılarının bacaklardan göğüs ve baş bölgesine yönelmesine neden oluyor. Bu durum, yüzde şişkinlik ve beyin içinde basınç artışı üzere değişimlere yol açabiliyor.
Ayrıca, gözlerde görme bulanıklığı ve optik hudutta değişikliklere neden olan “uzay uçuşuna bağlı nöro-oküler sendrom” ismi verilen bir durum gelişebiliyor. Uzun müddetli uzay misyonlarında bu durumun kalıcı hasar bırakabileceği belirtiliyor.
Denge kaybı ve baş dönmesi
Uzay ortamında üst, aşağı yahut yan kavramları bulunmadığı için astronotların istikrar sistemi bozulabiliyor. Dünya’ya döndüklerinde, tekrar yer çekimine alışmak zorlayıcı olabiliyor.
Astronot Tim Peake, “Dünyaya döndükten sonraki birinci birkaç gün dengeyi yine kazanmak, baş dönmesini durdurmak ve olağan biçimde yürüyebilmek için çok sıkıntı geçiyor” dedi.
Astronotlar, Dünya’ya döndükten sonra ağır bir fizikî rehabilitasyon sürecine girerek beden işlevlerini yine kazanmaya çalışıyor. Lakin bilim beşerlerine nazaran, uzun periyodik uzay misyonları insan bedeninde geri dönüşü olmayan kimi tesirler bırakabiliyor.
BBC, TRTHaber
