Prof. Dr. Türkeş’ten Türkiye için kuraklık uyarısı
Avrupa Birliği’ne (AB) bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servis bilgilerine nazaran, geçen şubat ayında global ortalama hava sıcaklığı 13,36 derece ile 1991-2020 ortalamasının 0,63 derece üzerine çıktı. Kaydedilen en sıcak üçüncü şubat olan geçen ayda sıcaklık, sanayi öncesi periyot olarak kabul edilen 1850-1900 yılları ortasındaki ortalamanın 1,59 derece üzerine çıkarken, son 20 ayın 19’unda global ortalama hava sıcaklığı sanayi öncesi devrin 1,5 derece üzerinde seyretti.
Küresel ortalama hava sıcaklığının 13,23 derece ölçüldüğü 2025 Ocak ayı, 1991-2020 ortalamasının 0,79 derece üzerine çıkarak en sıcak ocak olurken, sıcaklığın 13,42 derece ölçüldüğü 2024 Aralık ayı, bir evvelki aralık ayından sonra en sıcak ikinci aralık olarak kayıtlara geçti.
1991-2020 ortalamasının 0,71 derece üzerinde ölçülen Aralık 2024-Şubat 2025 periyodu, kayıtlara geçen en sıcak ikinci kış olurken, bu bedel rekorun kırıldığı geçen kıştan sırf 0,05 derece daha düşük oldu.
İklim bilimci Zeke Hausfather, 1940-2024 yıllarını kapsayan global günlük sıcaklık değişimlerini grafik ve görüntü haline getirdi. Çalışmada, son birkaç yıllık sıcaklıkların olağandışı yüksekliğe ulaştığı, 2023 ve 2024’te günlerin büyük çoğunluğunda sıcaklığın sanayi öncesi periyodun 1,5 derece üzerinde seyrettiği belirlendi.
Grafiğe tüm yıllara ilişkin bilgiler eklendiğinde çiçeğe misal bir görsel ortaya çıkarken Hausfather, yıllar içindeki sıcaklık artışı göz önüne alındığında bu hali, “uğursuz bir çiçek” olarak nitelendirdi.
“2024 fevkalâde yüksek hava sıcaklıklarına sahne oldu”
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, global ortalama yüzey sıcaklıklarındaki artışın dünyanın değerli kısmında devam ettiğini söyledi.
Kara ve deniz yüzeyi sıcaklıklarında 2023’te olduğu üzere geçen yıl da normallerinden daha sıcak şartların hâkim olduğunu belirten Türkeş, 2024’ün global ortalama yüzey sıcaklıkları açısından sanayi öncesi periyoda kıyasla en sıcak ve Paris Mutabakatı’na nazaran 1,5 derece global ısınma eşiğinin aşıldığı birinci yıl olduğunu söz etti.
Geride kalan kış mevsiminde global ısınma tesirlerinin hissedilir olduğunu tabir eden Türkeş, “2024’ün 11 ayı ve yılın 365 gününün yüzde 75’indeki günlerde global ortalama yüzey sıcaklıkları sanayi öncesi periyoda kıyasla 1,5 derecenin üzerinde bir artış eğilimi gösterdi. Ocak-Nisan ve Ekim-Aralık periyotları de en yüksek aylık ortalama sıcaklık anomalilerinin yaşandığı devirler oldu. Ocak-Nisan 2024 periyodu normallerine nazaran 1,58 derece, Ekim-Aralık devri ise normallerine nazaran 1,78 derece daha sıcaktı. Bütün bunlar 2024’ün harika yüksek hava sıcaklıklarına sahne olduğunu gösteriyor.” dedi.
Türkiye’de kış mevsiminin normallerine nazaran yaklaşık 0 ila 2-2,5 derece daha sıcak geçtiği bilgisini veren Türkeş, şöyle devam etti:
“Sıcak yaz mevsiminin akabinde kurak ve sıcak sonbahar yaşamıştık. Hava sıcaklıkları kasımın sonlarına yanlışsız düşmeye başladı. Aralıkta da görece daha yağışlı, soğuk şartları yaşadık ancak yeniden de ülkenin büyük bir kısmı uzun periyodik kuraklıktan kurtulamadı. Hem de kış mevsimi kuzey yarım kürenin pek çok bölgesinde olduğu üzere Türkiye’de de normallerinden daha sıcak geçti. Dünyanın pek çok ülkesinde bölgesel ve global olarak günlük ya da aylık vakit dizileri grafikleştirildiğinde, ister sanayi periyodundan olsun isterse 20. yüzyılın son çeyreğinden başlayıp günümüze kadar, her yıl neredeyse bir evvelkinden daha sıcak şartların hükümran olduğunu görüyoruz.1940’tan başlayan global ortalama günlük ve aylık sıcaklık vakit dizilerinde dünyanın ısındığını görüyoruz.”
Türkiye için kuraklık uyarısı
1970’lerin sonu, 1980’li yılların başında, geçmişe kıyasla ani bir sıcaklık sıçraması yaşandığını, sonrasında ise daha türdeş sıcaklıkların hakim olduğunu aktaran Türkeş, bu yıllarda yaşanan ani artışın 2023 ve 2024’te de ortaya çıktığının altını çizdi.
Türkeş, şu ana kadarki durum göz önüne alındığında 2025’in, 2023 ve 2024 üzere en sıcak yıl olma ihtimalinin yüksek olduğu, bu yılın 7,8 yahut 9 ayında sıcaklık rekoru kırılabileceği öngörüsünde bulundu.
Özellikle sanayi öncesi periyoda kıyasla neredeyse her gününün daha sıcak geçtiğini bildiren Türkeş, “Çok büyük bir olasılıkla yeni bir kurak devrin içindeyiz. Büyük olasılıkla ilkbahar aylarında en azından yaza kadar Türkiye’nin büyük kısmında normallerinden birkaç derece daha sıcak olacak.” diye konuştu.
İlerleyen günlerde Türkiye’nin kuzeydoğusu ve doğu Karadeniz dışında kalan bölgelerde normallerinden daha kurak şartların tesirli olabileceği ikazında bulunan Türkeş, hidrolojik ve ziraî kuraklık nedeniyle su kaynaklarının çok dikkatli kullanılması gerektiği davetinde bulundu.
AA
