Mısır’ın Gazze için hazırladığı 53 milyar dolarlık ‘Arap planı’

Mısır, “Gazze’nin Erken Uygunlaştırılması, Tekrar İnşası ve Kalkınması” başlıklı 91 sayfalık bir plan hazırladı.

Hasar tahminleri

Söz konusu plana ilişkin raporda, İsrail’in Gazze’ye yönelik imha savaşından kaynaklanan toplam maddi hasarın 29,9 milyar doları bulduğu belirtilerek, en fazla etkilenen dalın 15,8 milyar dolarlık maliyetle konut dalı olduğu ve toplam hasarın yüzde 53’ünü oluşturduğu söz edildi.

Raporda, iddialara nazaran 30 bin konut binasının hasar gördüğü, bunlardan 272 bininin dairenin büsbütün yıkıldığı, 58 bin 500 dairede ise kısmen hasar bulunduğu aktarıldı.

Raporda, altyapı konusunda uydu imgelerinin, Gazze Şeridi’nin caddelerinin 1190 kilometresinin tahrip edildiğini, ayrıyeten caddelerin 415 kilometresinin çok derecede hasar gördüğünü, 1440 kilometresinin ise önemli hasar gördüğünü ortaya koyduğu tabir edildi.

Sağlık kesiminde ise hasarın 1,3 milyar dolar olduğu, zararın ise 6,3 milyar dolar olduğu belirtilen raporda, Gazze Şeridi’ndeki hastanelerin yüzde 50’si (18 hastane) büsbütün hizmet dışı kaldığı, 17 hastanenin de kısmen faaliyet gösterdiği ve bu durumun artan sıhhat gereksinimlerini karşılamadığı kaydedildi.

Eğitim dalında de hasarın 874 milyon dolar, kaybın ise 3,2 milyar dolar olduğu vurgulanan raporda, okulların yüzde 88’inin yıkıldığı, geri kalanının savaştan kaçan aileler için süreksiz barınaklara dönüştürüldüğü, ayrıyeten 51 üniversite binasının da yıkıldığı lisana getirildi.

Ticaret ve sanayi bölümünde ise hasarın 5,9 milyar dolar, zararın ise 2,2 milyar doları bulduğu aktarılan raporda, ulaştırma kesiminde de hasarın 2,5 milyar dolar, kaybın ise 377 milyon dolar olduğunun iddia edildiği belirtildi.

Su ve kanalizasyon bölümündeki hasarın 15 milyar dolar, zararın ise 64 milyon dolara ulaştığı kaydedilen raporda, elektrik dalında ise ziyanların 450 milyon doları bulduğuna işaret edildi.

İyileşme ve tekrar inşa ihtiyaçları

Bu hasarlar göz önüne alınarak hazırlanan planda, Gazze’nin yine inşası için toplam muhtaçlığın 53 milyar dolar olduğu, bunun 3 milyar dolarının “erken iyileşme” için 6 ayda kullanılması öngörüldüğü lisana getirildi.

İyileşme gereksinimlerinde en büyük hissesi 15,2 milyar dolarlık toplam bedelle konut bölümü aldığı bildirilen raporda, onu her biri 6,9 milyar dolarla toparlanmaya muhtaçlık duyan sıhhat, ticaret ve sanayi dalı, 2,45 milyar dolarla yol ve 1,5 milyar dolarla elektrik bölümü takip ettiği tabir edildi.

Eğitim bölümünün toparlanma için 3,8 milyar dolara muhtaçlık duyduğu, tarım ve toplumsal muhafaza bölümlerinin her birinin 4,2 milyar dolara muhtaçlığı olduğu aktarılan raporda, ulaştırma kesiminin 2,9 milyar dolara, su ve sanitasyon bölümünün ise 2,7 milyar dolara muhtaçlık duyduğu belirtildi.

Raporda, enkazın kaldırılması, patlamamış mühimmatın sökülmesi, geri dönüşüm ve dönüştürme süreci olmak üzere 4 etaptan oluşan süreç için ise 1,25 milyar dolara muhtaçlık olduğuna işaret edildi.

Planın uygulama aşamaları

Raporda, Gazze Şeridi’nin 2030 yılına kadar olan 5 yıllık devirde, yaklaşık 3 milyon insanın yaşayabileceği biçimde 3 etapta tekrar inşa edilmesi için bir yol haritası ve acil kalkınma planı hazırlanması gerektiği vurgulandı.

Tahmini 6 aylık bir vakit dilimi ve 3 milyar dolarlık bir maliyetle “erken toparlanma aşaması” olarak isimlendirilen birinci etapta yapılacak işler ortasında, birtakım bölgelerdeki molozlar kaldırılarak buranın süreksiz konut olarak kullanılması için onarılması, kısmen hasarlı 60 bin konutun 360 bin kişiyi barındıracak biçimde onarılması ve 1,2 milyon kişiyi barındıracak halde 200 bin süreksiz konut inşa edilmesinin yer aldığı lisana getirildi.

İki yıllık bir vakit dilimi ve 20 milyar dolarlık bir maliyet öngören ikinci etapta ise 200 bin yeni konutun inşa edilmesi, altyapısının geliştirilmesi, moloz kaldırma ve ayıklama süreçlerinin tamamlanmasının yanı sıra 1,6 milyon bireye konut sahipliği yapabilecek 60 bin konutun restore edilmesi, 20 bin dönüm alanın ıslah edilmesi ve hizmet tesislerinin kurulmasının öngörüldüğü söz edildi.

“Yeniden inşanın ikinci aşaması” olarak isimlendirilen üçüncü kademenin ise 30 milyar dolar maliyetle 2,5 yılda tamamlanması öngörüldüğü aktarılan raporda, bu etapta 1,2 milyon nüfusa konut sahipliği yapacak 200 bin ek konutun inşası ve altyapısını geliştirme çalışmalarının yer aldığı belirtildi.

Raporda, bu evrede 600 dönümlük alanda, sanayi bölgesinin birinci etabının kurulmasının yanı sıra balıkçı limanı, ticari liman ve Gazze Havaalanı’nın kurulmasının öngörüldüğü bildirilerek, Gazze’deki Filistinlilere çeşitli dallarda 500 bin kişilik istihdam imkanı sağlanacağına işaret edildi.

Planın siyasi bağlamı

Planda, memleketler arası alanda kabul gören iki devletli tahlil ufku korunurken, tekrar inşanın Filistinlilerin hakları ve onuruna dayandığı belirtildi.

Filistinlilerin Gazze’den çıkarılmasına yönelik her türlü teşebbüsün reddedildiği vurgulanan planda, Gazze Şeridi’nin ve topraklarına sıkı sıkıya bağlı Filistin halkının maruz kaldığı bu feci kriz karşısında, onların bu topraklarda kalma isteği ve hakkının dikkate alınmamasının mantıksız olduğuna işaret edildi.

Gazze Şeridi’nin Filistin topraklarının ayrılmaz bir kesimi olduğu kaydedilen planda, Gazze’yi Batı Şeria’dan coğrafik olarak ayırma teşebbüslerinin daha fazla istikrarsızlığa yol açacağı ikazında bulunuldu.

Planda, Gazze’deki Filistinlilerin yaşadığı acıların görmezden gelinmesinin bölgedeki çatışmaların tırmanmasına yol açabileceği uyarısı yapılarak, milletlerarası toplumun öncelikle insani nedenlerle yine inşa uğraşlarına takviye vermesi daveti yapıldı.

Gazze’nin tekrar inşası sırasında geçiş yönetimi

Yeniden inşa sürecinde Gazze’nin idaresine ait ise planda, Filistin Ulusal İdaresi’nin Gazze Şeridi’ne tam olarak geri dönmesinin önünü açmak gayesiyle şu an Gazze Şeridi’nde Filistin hükümeti çatısı altında bağımsız teknokratlardan oluşan 6 aylık bir mühlet için süreksiz bir idare komitesi kurma çalışmaları yapıldığına işaret edildi.

Planda, memleketler arası toplumdan şu anda beklenenin, kelam konusu idari komitenin başarılı olması ve bundan sonraki evreyi yönetebilmesi için bu gayretleri desteklemek ve teşvik etmek olduğu vurgulandı.

Gazze’de güvenliği sağlama misyonuyla ilgili olarak planda, Filistin İdaresi’nin Gazze Şeridi’ne dönüp idare misyonlarını yerine getirebilmesini sağlamak hedefiyle Mısır ve Ürdün’ün, Gazze Şeridi’ne gönderilecek Filistin polisinin eğitimi için çalışmalar yürüttüğü kaydedildi.

Bu uğraşların siyasi ve mali takviye ile milletlerarası ve bölgesel ortakların gayretleriyle desteklenmesi davetinde bulunulan planda, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun, Filistin devletinin kurulmasına yönelik net bir takvim çerçevesinde, Gazze ve Batı Şeria da dahil olmak üzere Filistin topraklarına milletlerarası barış gücü konuşlandırılmasını değerlendirmesi teklifinde bulunuldu.

Planda, “sebepleri açık bir ufuk ve hakların sahiplerine iadesini sağlayacak inandırıcı bir siyasi süreçle ortadan kaldırılması halinde” Gazze’de çok sayıda Filistinli tarafın silah taşıması meselesinin sonsuza dek ortadan kaldırılabileceğine işaret edildi.

Mısır’ın planında, bundan evvelki tüm gayretlerin iki devletli tahlilin uygulanmasına ve İsrail ile Filistin idaresi ortasında Batı Şeria ve Gazze’yi de kapsayan orta vadeli bir ateşkes sağlanması için çalışmaya yönlendirilmesinin yanı sıra yerleşim ünitelerinin inşası, konut yıkımları, askeri müdahaleler üzere her türlü tek taraflı teşebbüsün durdurulması ve kutsal yerlerin hukuksal ve tarihi statüsünün korunması gerektiği vurgulandı.

Planda, siyasi irade olması halinde Gazze’nin önerilen halde yine inşasının mümkün olduğu kaydedildi.

AA