Dünyanın saatlerini ayarlayan merkez: Greenwich
Özellikle Avrupa’da ticaret, keşifler ve askeri maksatlarla yeni deniz rotalarının keşfedilmesi ve üstünlük kurma gayelerinin ehemmiyet kazanması, navigasyon ve haritacılık için standartları belirleme gereksinimini ortaya çıkardı.
O vakte kadar herkesin bulunduğu noktadaki güneşin ve yıldızların pozisyonuna nazaran seyrüsefer yaptığı dünyada haritacılık ve vakit kavramlarını en üst düzeyde katiyetle belirlemek isteyen İngiltere, 1675’te Londra yakınlarındaki Greenwich’te bir gözlemevi kurdu.
Bugün sahip olduğu saray nedeniyle Londra kent hudutları içindeki iki “Kraliyet ilçesinden” biri pozisyonundaki Greenwich’teki gözlemevinde, astronomi ve yıldızların pozisyonu belirlenirken 1833’te bir vakit küresinin düşürülmesiyle günler belirlenmeye başlandı.
O günden yaklaşık 25 yıl sonra Greenwich’teki bir kürenin belirli vakitlerde düşerek işaret ettiği günlük vakit bilgisi, telgraf çizgisi aracılığıyla dağıtılmaya başlandı.
Greenwich’teki gözlemevi, 1884’teki milletlerarası bir toplantının akabinde başlangıç meridyeni kabul edildi.
ABD’nin başşehri Washington’da bir ortaya gelen 25 ülkenin delegeleri, Greenwich Gözlemevi’ni başlangıç meridyeninin geçtiği nokta seçerken bunda, o zamanki denizcilerin yüzde 70’ten fazlasının aslında Greenwich’in gösterdiği vakit bilgisini kullanması tesirli oldu.
6 “bip sesi” biten saate ve saat başına işaret ediyor
Bugün Greenwich Üniversitesi ve Ulusal Denizcilik Müzesi ile tıpkı arazi içerisinde bulunan Greenwich Gözlemevi, Londra’nın turistik noktalarından biri olarak dikkati çekiyor.
Geniş yeşil alanları, tarihi yapıları ve ünlü pazar yeriyle yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası olan Greenwich, dünya denizciliği için 140 yılı aşkın mühlet evvel başladığı başlangıç meridyeni olma hizmetini sürdürüyor.
Dünyanın doğu-batı boylamındaki “sıfır noktası” kabul edilen Greenwich Gözlemevi, 1884’teki toplantının akabinde saatlerin de “sıfır noktası” oldu.
Bugün dünyadaki tüm saatler bu noktaya uzaklığına bakılarak Greenwich Saati (GMT) üzerinden artı ve eksi kıymetler alıyor. Örneğin Türkiye, Londra’nın kış saatinde olduğu bu periyotta GMT+3 olarak saatlerini ayarlarken, Greenwich’in batısındaki New York’ta saatler GMT-5 olarak belirleniyor.
Greenwich Gözlemevi, 5 Şubat 1924’te ise saatleri ve boylamları kesin olarak belirleyecek adımı attı ve vakit sinyallerini saatlik göndermeye başladı.
Dönemin Gözlemevi Yöneticisi Frank Watson Dyson’ın icat ettiği 6 kısa “bip sesi” günün tam saatini belirlemek için elektronik olarak üretildi ve 5 Şubat 1924’te BBC Radyosu’ndan çalındı.
Bir saatin son 5 saniyesinde çalan 5 bip sesi ile saat başında çalan tek bir uzun bip sesini üreten saat Greenwich Gözlemevi’nde koruma edilirken, BBC Radio 4 bugün hala haber bülteni açılışında, Dyson’ın ürettiği bip sesini çalıyor.
Her yıl 2 milyondan fazla ziyaretçi ağırlıyor
Bugün Ulusal Denizcilik Müzesinin bir modülü olarak hem bilimsel çalışmalara devam eden hem de müze olarak ziyaret edilebilen Greenwich Gözlemevi, Londra’ya da doruktan bakmak isteyenlerin uğrak yerleri ortasında geliyor.
Her yıl 2 milyondan fazla ziyaretçi ağırlayan gözlemevinin bahçesinde bulunan temsili başlangıç meridyeninde fotoğraf çektirmek isteyenler sıralar oluşturuyor.
AA
