F-35’lerin detaylı kaza listesi…
Alaska’da bir F-35 savaş uçağının düşmesi, güvenilirlik ve bakımla ilgili problemleri bulunduğu yorumları yapılan F-35 savaş uçaklarının daha evvel yaptığı kazaları akıllara getirdi.
Havacılık Güvenliği Ağı (ASN) bilgilerine nazaran, ABD’li Lockheed Martin firması tarafından üretilen ve çok sayıda ülkenin envanterinde bulunan savaş uçakları 2018’den bu yana 10’dan fazla defa önemli kazaya karıştı.
AA muhabiri, 2018’den beri F-35 savaş uçaklarının karıştığı kıymetli kazaları derledi.
28 Eylül 2018
ABD ordusuna ilişkin F-35B savaş uçağının eğitim uçuşu sırasında, South Carolina kıyılarında düşmesiyle meydana gelen kazada, pilot fırlatma sistemiyle inançlı biçimde uçaktan çıkmayı başardı.
Kaza uçuş sırasında motor yakıt tüpünün patlamasıyla meydana geldi. Bu durumun bir üretim yanlışı olduğu belirtildi.
9 Nisan 2019
Japonya Hava Kuvvetlerine ilişkin F-35A savaş uçağı, dört F-35A savaş uçağının katıldığı eğitim tatbikatı sırasında kayboldu.
Uçağın, ülkenin kuzeyinde Pasifik Okyanusu’na düştüğü belirlenen kazada hayatını kaybeden pilotun cesedine ise aylar sonra ulaşıldı.
19 Mayıs 2020
ABD Hava Kuvvetlerine ilişkin F-35’i kullanan bir pilot fırlatma sistemiyle inançlı halde uçaktan çıkarak hafif yaralandı.
Florida eyaletindeki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü’ne zarurî iniş yapan uçak, devrilmesinin akabinde alev alarak kullanılmaz hale geldi.
Yapılan soruşturma sonucunda kazanın sebebinin, iniş sırasında denetimsiz sürat yapılmasının yanı sıra uçağın uçuş denetimindeki sorun olduğu tespit edildi.
29 Eylül 2020
ABD Deniz Piyadelerine ilişkin F-35 savaş uçağında, havada yakıt ikmali sırasında tankerle temas sonucu kaza meydana geldi.
Pilot kendisini uçaktan başarılı bir formda fırlatırken, düşen uçak kullanılamaz hale geldi.
Tanker ise ülkenin California eyaletinde yer alan Thermal bölgesi yakınlarındaki bir tarlaya zarurî iniş yaptı.
17 Kasım 2021
İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine ilişkin F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında kaza yaşadı.
Kendisini uçaktan inançlı bir halde fırlatan pilot kurtarılırken, uçak da düştüğü Akdeniz’den çıkarıldı.
4 Ocak 2022
Güney Kore Hava Kuvvetlerine ilişkin F-35A, South Chungcheong eyaletindeki hava üssüne acil iniş yaptı.
Söz konusu F-35A, Seosan Hava Üssü’ne inişi sırasında kartala çarparak ağır hasar aldı ve onarılamaz hale gelmesi nedeniyle envanterden kaldırıldı.
Acil inişin nedeni “aviyonik teknolojilerle ilgili olduğu düşünülen iniş grubu arızası” olarak kayıtlara geçti.
24 Ocak 2022
F-35 savaş uçağı, ihtilaflı Güney Çin Denizi’ndeki USS Carl Vinson uçak gemisine iniş yaparken kaza yaptı.
Uçak, geminin güvertesinin kenarına çarptıktan sonra güverte boyunca kaydı ve akabinde denize düştü.
Pilot fırlatma sistemiyle inançlı halde uçaktan çıkmayı başarırken, kelam konusu kazada 7 denizci yaralandı.
19 Ekim 2022
F-35 savaş uçağı ABD’nin Utah eyaletindeki Hill Hava Kuvvetleri Üssü’ne iniş için yaklaştığı sırada düşerek büsbütün kullanılamaz hale geldi.
Hava data sistemindeki yanılgılar nedeniyle inişten evvel denetimi kaybettiği belirtilen pilot ise kendini fırlatarak kazayı hafif sıyrıklarla atlattı.
17 Eylül 2023
ABD Deniz Piyadelerine ilişkin F-35 savaş uçağı ülkenin South Carolina eyaletinin North Charleston bölgesindeki Deniz Hava İstasyonu’nda düştü.
F-35’i otopilot moduna geçirdikten sonra uçaktan fırlamayı başaran pilot ise hayatta kaldı.
29 Mayıs 2024
Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçağı New Mexico eyaletinin Albuquerque kentindeki Memleketler arası Sunport Havalimanı’na yakın bir yerde pistten kalktıktan sonra düştü.
Uçak düşmeden kendisini fırlatmayı başaran pilot, önemli yaralanmalar nedeniyle hastaneye kaldırıldı.
29 Ocak 2025
ABD’nin Alaska eyaletindeki Eielson Hava Kuvvetleri Üssü’nde düşen F-35 savaş uçağı değerli derecede hasar aldı.
Pilot, tetkik maksadıyla askeri hastaneye nakledildi.
Sosyal medyada paylaşılan manzaralarda, F-35 savaş uçağının havadan süzülerek süratle yere çakıldığı ve infilak ettiği görülüyor.
Güvenilirlik ve bakım sorunları
ABD Operasyonel Test ve Değerlendirme Müdürlüğü tarafından yayımlanan yıllık rapora nazaran, F-35 Lockheed Martin savaş uçakları 2023’te güvenilirlik, bakım ve kullanılabilirlik bahislerinde kimi zorluklarla karşılaştı ve hedeflenen yüzde 65’lik misyona hazır olma oranının altında kalarak yalnızca yüzde 51 performans gösterdi.
2024’te yayımlanan raporda, F-35’in, Operasyonel İhtiyaçlar Dokümanı’nda belirtilen güvenilirlik ve idame edilebilirlik kriterlerinin altında kalmaya devam ettiği aktarıldı.
Benzer formda, 2024’te yayımlanan ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi raporunda, “F-35 filosunu ayakta tutmanın maliyeti artmaya devam ediyor. (Maliyet) 2018’de 1,1 trilyon dolarken, 2023’te 1,58 trilyon dolara yükseldi.” sözleri kullanıldı.
Raporda, ABD Savunma Bakanlığının “kısmen uçağın güvenilirlik meseleleri nedeniyle F-35’i başlangıçta varsayım edilenden daha az uçurmayı planladığı” belirtilerek, “F-35’in vazifesini yerine getirme kabiliyeti de son 5 yılda düşüş eğilimine girmiştir.” değerlendirmesine yer verildi.
“Her telden çalan lakin hiçbirinde uzman olmayan bir araç”
SpaceX’in sahibi ABD’li milyarder Elon Musk, F-35 uçaklarına “eleştirel” bakış açısıyla biliniyor.
Musk, daha evvel yaptığı paylaşımda, F-35’in dizaynının “ihtiyaç ve gayelerin yanlış belirlenmesi” sonucu yanılgılı bir temele dayandığını kaydetmiş ve “Bu da uçağı, değerli ve karmaşık, her telden çalan ancak hiçbirinde uzman olmayan bir araç haline getirdi.” sözünü kullanmıştı.
Elon Musk, “insanlı savaş uçaklarının dron çağında esasen demode olduğunu ve yalnızca pilotların vefatına sebep olacaklarını” savunmuştu.
ABD’de Lider Donald Trump’ın, Hükümet Verimliliği Departmanının (DOGE) başına atadığı Musk’ın eleştirel yorumları ise ABD’nin F-35 siyasetinde “değişikliğe” gidip gitmeyeceği konusunda soru işaretleri oluşturdu.
AA
