İklim değişikliği ile mücadelede çare, yapay zeka olacak
Kaliforniya’nın Los Angeles bölgesinde 7 Ocak’ta başlayan yangınlar, süratle yayılarak çağdaş tarihin en yıkıcı felaketlerinden biri olma yolunda ilerliyor. Kurak kış şartları ve Santa Ana rüzgarlarının tesiriyle büyüyen bu yangınlar, iklim değişikliğinin Kaliforniya üzerindeki yıkıcı tesirlerini bir defa daha gözler önüne serdi. Şu ana kadar 36.000 dönüm araziyi küle çeviren ve en az 10 can kaybına yol açan yangınların yarattığı ekonomik kayıp da ürkütücü boyutlara ulaştı.
Ekonomik boyutu 150 milyar dolara ulaştı
JP Morgan’ın 8 Ocak’ta sigortalı kayıplar için yaptığı 10 milyar dolarlık varsayım, bir gün içinde iki katına çıkarak 20 milyar doları geçti. Toplam ekonomik kayıpların ise 135-150 milyar dolara ulaşabileceği belirtiliyor, bu da Kaliforniya’nın yıllık GSYİH’sinin %4’üne denk geliyor. Yangınların sigorta bölümüne maliyeti hakkında bilgi veren IBS Sigorta ve Reasürans Brokerliği CEO’su Murat Çiftçi, “Kaliforniya’daki orman yangınları, sadece trajik insani kayıplara yol açmakla kalmadı, tıpkı vakitte sigorta dalına de tarihi seviyede maliyetler getirdi. Los Angeles yangınlarındaki sigortalı kayıplarının 20-25 milyar dolar ortasında olduğu kestirim ediliyor. Toplam ekonomik kayıpların ise 135-150 milyar dolara ulaşacağı tabir ediliyor. Bu maliyetler, kesimdeki büyük oyuncuların risklerini tekrar değerlendirmelerine yol açtı. Tıpkı vakitte yangınlar, iklim değişikliğinin sigortacılık dalına tesirlerini bir defa daha net formda ortaya koydu” dedi.
Artan risk nedeniyle ‘Fair Plan’ talebi artıyor
Murat Çiftçi, “Kaliforniya’da yüksek riskli bölgelerde yaşayan birçok konut sahibi, büyük sigorta şirketlerinin bu alanlardan çekilmesiyle ‘Fair Plan’ üzere son deva sigorta modellerine yönelmek zorunda kaldı. ‘Fair Plan (Kaliforniya Fair Access to Insurance Requirements Plan), Kaliforniya eyaletinde sigorta şirketlerinin kapsam sağlamadığı yüksek riskli alanlar için oluşturulmuş bir ‘son çare’ sigorta planı olarak tanımlanıyor. Kaliforniya’da orman yangınları üzere doğal afetlere karşı muhafaza sağlamak emeliyle tasarlanan Fair Plan, büyük sigorta şirketlerinin yüksek riskli bölgelerden çekilmesi yahut bu bölgelerde sigorta teminatlarını kısıtlaması durumunda devreye giriyor. Devlet tarafından düzenlenen bu plan, özel kesim sigorta şirketlerinin oluşturduğu bir havuz tarafından finanse ediliyor. Artan orman yangını riski nedeniyle Fair Plan poliçelerine talep de önemli halde arttı. 2024 yılı prestijiyle 450.000’den fazla konut sahibi bu plan kapsamında sigorta teminatı alıyor. Lakin bu plan, ekseriyetle çok daha yüksek maliyetli olup, kapsam açısından hudutlu seçenekler sunuyor. Bu yüzden de sigortalıların ziyanlarını tam olarak karşılamıyor. Bu durum, sigorta bölümünün afet idaresindeki zorluklarını açıkça göstermekte. Buna ek olarak, yangından etkilenen bölgelerde sigorta iptallerine karşı bir yıllık moratoryum ilan edildi. Bu moratoryum ile belli bir müddet boyunca sigorta şirketlerinin yangından etkilenmiş bölgelerdeki poliçelerini iptal etmesi yahut yenilemeyi reddetmesi süreksiz olarak yasaklandı” diye konuştu.
Kapsamlı afet idaresi stratejileri geliştirilmeli
Yangınların, önümüzdeki devirde sigorta bölümünü kıymetli ölçüde yine şekillendireceğini belirten Murat Çiftçi, “Bu trajik olay, sigorta kesiminin iklim değişikliğiyle uğraştaki kritik rolünü yine vurguluyor. Yangınlarla birlikte önümüzdeki devirde sigorta bölümünde birtakım değişimler kaçınılmaz hale gelecek. Birinci olarak, prim artışları olacak. İkinci olarak, büyük sigorta şirketlerinin risk iştahı azalabilir, bu da birtakım bölgelerde sigortalılık oranlarının düşmesine yol açabilir. Lakin, bölüm bu zorlukları fırsata çevirebilir. Daha kapsamlı afet idaresi stratejileri, uydu teknolojileriyle risk tahlilleri ve iklim değişikliği tesirlerini hafifletmeye yönelik poliçeler geliştirerek yenilikçi tahliller sunulabilir” dedi.
Yapay zeka algoritmaları yangın riskini evvelden iddia edebiliyor
Türkiye’de de orman yangını riski taşıyan bölgelerde emsal durumların yaşanmasının muhtemel olduğuna dikkat çeken Murat Çiftçi, şunları söyledi: “Bu riski minimize etmek için, risk haritalarının güncellenmesi ve yangına hassas bölgelerde sigorta poliçelerinin kapsamının artırılması büyük değer arz ediyor. Ayrıyeten yenilikçi sigorta modelleri geliştirilerek yüksek riskli bölgelerde uygun fiyatlı poliçeler sunulmalı ve kamu-özel dal işbirliğiyle afet sigortası havuzları oluşturulmalı. En kıymetlisi, yapay zeka ve büyük bilgiden faydalanarak daha yaratıcı modeller ortaya konmalı. Yapay zeka, orman yangınlarının öngörülmesi ve tesirlerinin azaltılmasında ihtilal yaratma potansiyeline sahip. AI algoritmaları, hava durumu bilgilerini, bitki örtüsü yoğunluğunu ve toprak nem düzeylerini tahlil ederek yangın riskini evvelce kestirim edebilir. Ayrıyeten, yangın sırasında gerçek vakitli data tahliliyle müdahale gruplarına rehberlik sağlayabilir. Bu, sadece kayıpları azaltmakla kalmaz, birebir vakitte sigorta şirketlerinin hasar taleplerini daha süratli değerlendirmelerine de imkan tanır. Bu yüzden yapay zeka, orman yangınlarının neden olabileceği hasarları önlemek için temel aracımız haline gelmelidir.”
