53 maddelik imza: Şam’ın 5 yıllık yol haritası

Esad rejiminin 8 Aralık 2024’te devrilmesinin akabinde, Heyet Tahrir Şam (HTŞ) ögelerinin liderliğindeki muhalif güçlerin denetiminde yine yapılanma sürecine giren Suriye’de evvelki gün tarihi bir adım atılarak süreksiz anayasa metni onaylandı.

Devrimin akabinde eski anayasası, meclisi, devlet ve güvenlik kurumları feshedilen ve Ahmed Şara liderliğinde bir geçiş idaresi kurulan ülkede yeni anayasa metni hazırlanana kadar 53 unsurluk bu beyanname anayasa vazifesi görecek. Beyanname daha evvel 3 yıl olabileceği tabir edilen geçiş devrini de 5 yıl olarak belirliyor.

ENDİŞELERE CEVAP VERECEK Mİ?

Beyannameyi bu ay başında Şara tarafından oluşturulan 7 kişilik bir komite hazırladı. Kalıcı anayasa için ise yeni bir komite oluşturulması öngörülüyor.

Ülke genelinde otorite kurmaya çalışan Şara idaresi, son periyotta Esad rejimi yanlıları, ülkenin güneyindeki Dürzi topluluğu ve ülkenin kuzeydoğusunda bulunan terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik askeri ve diplomatik adımlar atarken, beyannamenin birtakım hususları bu mevzulara direkt temas ediyor. Ayrıca Avrupa Birliği ve ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırma konusunda öncelikli olarak değerlendirdiği bayanların ve etnik, dini azınlıkların demokratik haklarının korunması bahisleri da beyannamede yer alıyor.

Eski anayasada yer alan, devlet liderinin “Müslüman olması” şartını ve yasamanın temel kaynağı olarak İslam kanunlarının temel alınması özelliğini taşıyan beyannamede öne çıkan noktalar ise şunlar:

İNANÇ VE TABİR ÖZGÜRLÜĞÜ

– Bütün vatandaşlar, kanun önünde eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. Irk, din, cinsiyet yahut soy farkı gözetilerek ayrımcılık yapılamaz.

– İnanç özgürlüğü teminat altındadır. Devlet, tüm semavi dinlere hürmet gösterir ve ibadet özgürlüğünü teminat altına alır

– Dini cemaatlerin şahsî statüleri, inançlarına ve şeriatlarına uygun olarak korunur ve uygulanır.

– Devlet, söz, niyet, basın, yayın ve medya özgürlüğünü garanti altına alır.

KADIN HAKLARI VURGUSU

– Devlet, insan haklarını ve temel özgürlükleri milletlerarası kontratlara ve insani normlara uygun biçimde muhafazayı taahhüt eder.

– Devlet, bayanın toplumsal pozisyonunu ve faal rolünü muhafazayı ve her türlü şiddet ile ayrımcılığa karşı korunmasını taahhüt eder.

– Yargı bağımsızdır. Yargıçlar yalnızca kanuna ve vicdanlarına bağlıdır.

– Hiçbir hata yahut ceza, yasal bir düzenleme olmadan uygulanamaz. Hatalı olduğu kanıtlanana kadar herkes suçsuz kabul edilir. İnanılmaz mahkemeler kurulamaz.

HALK KOMİTESİ KURULUYOR

Beyannamenin kalıcı anayasanın kabulü ve seçimlerin gerçekleşmesine kadar süreksiz bir parlamento olarak misyon yapacak Halk Komitesi kurduğunu anlatan Suriyeli teknokrat, komite üyelerinin üçte ikisinin süreksiz lider tarafından seçilen bir komite tarafından, üçte birinin ise direkt lider tarafından atanacağını söyledi. El-Awak kelam konusu komitenin yasamada büsbütün kelam sahibi olacağını aktardı.

TERÖR ÖRGÜTÜNDEN TEPKİ

Öte yandan Suriye’nin kuzeydoğusunu denetim eden terör örgütü PKK/YPG yayımladığı bir açıklamayla, beyannameyi sert bir lisanla eleştirerek reddetti. Açıklamada beyannamenin genel çerçevesi bakımından Esad rejimi siyasetlerini andırdığı belirtilirken, Kürtler ve Hıristiyanlar üzere Suriye’deki etnik ve dini azınlıkları görmezden geldiği sav edildi. YPG’ye bağlı SDG elebaşısı Mazlum Abdi ve Şara 10 Mart’ta YPG denetimindeki bölgenin Şam’a bağlanmasını öngören sekiz unsurluk bir mutabakat imzalamıştı.

KOMİTE BAŞKANI EL-AWAK: ‘GÜVENLİK VE ÖZGÜRLÜK İSTİKRARI VAR’

Geçici Anayasa Komisyonu Başkanı ve Mardin Artuklu Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdulhamid el-Awak, evvelki gün düzenlenen imza merasiminde basına beyanname metniyle ilgili açıklamalarda bulundu. Beyannamenin “toplumsal güvenlik ile haklar ve özgürlükler ortasında istikrar kurmayı” amaçladığını söyleyen el-Awak, beyannamenin tıpkı vakitte kuvvetler ayrılığı unsurunu teyit ettiğini belirtti. Bu kapsamda özel mahkemeler ve fevkalâde yargı organlarının kaldırılacağını aktaran el-Awak, devlet liderine evvelki anayasada tanınan istisnai yetkilerin büyük oranda kaldırıldığını belirterek liderin geçiş periyodunda inanılmaz hal ilan etme yetkisine sahip olacağını kaydetti.

CNNTürk