1 milyon dolarlık şifre: Antik İndus yazısı neden çözülemiyor?
Günümüz Pakistan ve Hindistan topraklarına yayılan İndus Vadisi uygarlığı, gelişmiş kent planlaması, ticaret yolları ve mühendislik harikalarıyla biliniyor. Fakat uygarlığın kim olduğu ve nasıl yaşadığı büyük ölçüde bilinmiyor.
En büyük bilinmez ise, hala çözülemeyen yazısı.
Bu yazının çözülebilmesi için Hindistan’ın Tamil Nadu eyaletinden 1 milyon dolarlık ödül açıklandı. Washington Üniversitesi’nden Prof. Rajesh P. N. Rao, “Bu yazıyı çözebilirsek Güney Asya tarihine dair çok değerli bir soruya cevap bulabiliriz” diyor.
Neden çözülemiyor?
İndus yazısının hala anlaşılamamasının birkaç nedeni var:
Az sayıda yazıt bulunması: Şimdiye kadar yalnızca 4 bin kadar yazıt keşfedildi.
Kısa metinler: Çoğu yazıt yalnızca 4-5 sembolden oluşuyor.
Çift lisanlı bir evrak bulunmaması: Rosetta Taşı üzere, İndus yazısının diğer bir lisanla karşılaştırılmasını sağlayacak bir eser yok.
Bilim insanları yazının sağdan sola yazıldığını düşünüyor ve ticaret ya da dini emeller için kullanıldığı kestirim ediliyor. Fakat kesin bir tahlil şimdi yok.
Kimlik tartışması
İndus yazısının çözülebilmesi, Hindistan’daki büyük bir kültürel tartışmaya da ışık tutabilir.
Sanskrit kökenli olduğu tezi: Birtakım kümeler, İndus halkının Hint-Avrupa lisanlarının atası olan Sanskritçeye yakın bir lisan konuştuğunu öne sürüyor.
Dravidyan kökenli olduğu tezi: Başkaları, İndus lisanının Güney Hindistan’daki Dravidyan lisanlarıyla irtibatlı olduğunu savunuyor.
Bu tartışma, Hindistan’daki etnik kimlik siyasetlerinin da bir kesimi haline gelmiş durumda.
Çözüm mümkün mü?
Bilim insanları, yapay zeka ve bilgisayar tahlilleriyle yazının kalıplarını anlamaya çalışıyor. Lakin tahlil için yeni arkeolojik bulgulara ve memleketler arası iş birliğine muhtaçlık var.
Ödülün açıklanmasıyla birçok amatör araştırmacı da kendi teorilerini paylaşmaya başladı. Lakin uzmanlar, yazının kesin olarak çözülmesi için daha fazla bilimsel delil gerektiğini vurguluyor.
Binlerce yıllık bu şifre, günümüz insanına atalarından bir ileti taşıyor olabilir. Lakin bu iletisi okuyabilmek için biraz daha vakte ve gayrete muhtaçlık var.
CNNInt, TRTHaber
